Study on the thought of the Mahdi Quli Khan (Mokhberossaltaneh) and its relationship with tradition, religion and modernity

Abstract

Haj Mehdi Qoli Khan entitled Mokhberossaltaneh (1242-1334 AH), was one of the great man of the political and cultural contemporary. His social and political life were full of important events and changes. Mokhberossaltaneh played a significant role in contemporary Iranian history about half of a century, especially in the events of Constitutional revolution. He did many prominent offers and also attended in the most of the cabinets. His political life covered under the last six kings of Iran six kings. He got the top of position in the period of Mohammad Reza Shah Pahlavi (the President of the ministers). He was interested in cultural subjects and he compiled some works in this field. His thoughts about tradition, religion and modernity were remarkable and their impacts on his, political, social and cultural performance could be seen. He kept balanced in the confrontation between tradition and modernity in his time and did not prefer any of them over another. This article is going to show the relationship between his thought and interpretation of tradition, religion and modernity based on primary source, document and new researchtheoretically.

Keywords


منابع
اسناد
اسنادی از فعالیت آزادی خواهان ایران در اروپا و استانبول (1359) ، به کوشش ایرج افشار، تهران: توس، چ اول.
اداره کل آرشیو اسناد و موزه (1378) ، دولتهای ایران از میرزا نصرالله خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی، چ اول.
 
کتاب ها
آبراهامیان، یرواند (1390) ، تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نی، چ ششم.
آپتون، جوزف ام. (1361) ، نگرشی بر تاریخ ایران نوین، ترجمه یعقوب آژند، تهران: نیلوفر، چ دوم.
احمدی، بابک (1374) ، مدرنیته و اندیشه انتقادی، تهران: مرکز ، چ دوم.
اسکندری، عباس (1361) ، تاریخ مفصل مشروطیت ایران یا کتاب آرزو، تهران: غزل، چ دوم.
بامداد، مهدی (1384) ، شرح رجال ایران 13و12و11 هجری شمسی، به تلخیص ذبیح الله علی‌زاده اشکوری، تهران: فردوسی، چ اول.
براون، ادوارد (1329) ، انقلاب ایران، ترجمه احمد پژوه، تهران: معرفت، چ اول.
بلوشر، ویبرت فون (1363) ، سفرنامه بلوشر، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی، چ اول.
بهار، محمد تقی (1357) ، تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران ، ج اول، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری مؤسسه امیرکبیر، چ سوم.
بهنام، جمشید (1383) ، ایرانیان و اندیشه تجدد، تهران: فرزان روز،چ دوم.
جهانبگلو، رامین (1385) ، مدرن‌ها، تهران: مرکز، چ سوم.
............................ (1384)، ایران در جستجوی مدرنیته: بیست گفتگو بی بی سی با صاحبنظران ایرانی، تهران: مرکز، چ اول.
دولت آبادی، یحیی (1363) ، حیات یحیی، ج دوم، تهران: عطار و فردوسی، چ دوم.
دهخدا، علی اکبر (1377)، لغت نامه دهخدا، ج نهم (زراد- شمس) و ج سیزدهم (گیاه - معتم)، تهران: دانشگاه تهران، چ دوم از دوره جدید.
رحمانیان، داریوش (1379) ، چالش چمهوری و سلطنت در ایران: زوال قاجار و روی کار آمدن رضاشاه، تهران: مرکز، چ اول.
زیبا کلام، صادق (1387) ، سنت و مدرنیته: ریشه یابی علل ناکامی اصلاحات و نوسازی سیاسی در ایران عصر قاجار، تهران: روزنه، چ ششم.
سجادی، جمال (1391) ، تاریخ تحول و جریان‌های فکری آموزش و پرورش ایران در روزگار قاجار همراه با بررسی اندیشه‌های مهدی قلی هدایت (مخبرالسلطنه)، تهران: رسانش نوین، چ اول.
سلیمانی، کریم (1363) ، القاب رجال دورۀ قاجاریه، با مقدمه ایرج افشار، تهران: نی، چ اول.
شجیعی، زهرا (1362)، نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی، ج سوم، تهران: سخن، چ اول.
شمیم، علی اصغر (1342) ، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران:علمی، چ اول.
صالحی، نصرالله (1387)، اندیشهً تجدد و ترقی در عصر بحران (1299-1288/1331-1327)، تهران: طهوری، چ اول.
صفایی، ابراهیم (1357) ، ده نفر پیشتاز، تهران: بی جا.
.......................... (1363) ، رهبران مشروطه، ج دوم، تهران: جاویدان، چ دوم.
کرمانی، ناظم الاسلام (1363) ، تاریخ بیداری ایرانیان، به اهتمام علی اکبر سعیدی سیرجانی، بخش دوم، ج چهارم، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، چ دوم.
کسروی، احمد (2536) ، تاریخ مشروطۀ ایران، تهران: امیرکبیر، چ سیزدهم.. 
کسرائی، محمد سالار (1379) ، چالش سنت و مدرنیته در ایران از مشروطه تا 1320، تهران: مرکز، چ اول.
گیدنز، آنتونی ( 1379)، جهان رها شده:گفتارهایی درباره یکپارچگی جهان، ترجمه علی اصغر سعیدی، یوسف حاجی عبدالوهاب،تهران: علم و ادب. چ اول.
........................... (1377)، پیامدهای مدرنیت، ترجمة محسن ثلاثی، تهران، نشر مرکز، 1377.
طباطبایی، جواد (1383) ، زوال اندیشۀ سیاسی در ایران، تهران: کویر، چ چهارم.
............................... (1384) ، تأملی درباره ایران ( جلد دوم نظریۀ حکومت قانون در ایران/ مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی)، تبریز: ستوده.
عاقلی، باقر (1374) ، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ج اول، تهران: نشر گفتار، چ سوم.
.................... (1380) ، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، ج سوم، تهران: نشر گفتار با همکاری نشرعلم، چ اول.
علوی، ابوالحسن (1363) ، رجال عصر مشروطیت، به کوشش و بازخوانی حبیب یغمائی و ایرج افشار، تهران: اساطیر، چ اول.
محبوبی اردکانی، حسین (1354) ، تاریخ موًسسات تمدنی جدید در ایران، ج اول، تهران: دانشگاه تهران، چ اول.
............................................ (2537) ، تاریخ موًسسات تمدنی جدید در ایران، ج دوم ، تهران: دانشگاه تهران، چ اول.
مستوفی، عبدالله (1329) ، شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، ج دوم، تهران: علمی، اول.
............................. (1363) ، شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، ج دوم، تهران: زوار، چ سوم.
مکی، حسین (1362)، تاریخ بیست سالۀ ایران، ج چهارم، تهران: نشر، چ دوم.
ملک‌ زاده، مهدی (1363) ، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، ج اول، دوم و سوم، چهارم و پنجم، تهران: علمی، چ دوم.
میرسپاسی، علی (1384) ، تأملی در مدرنیته ایرانی: بحثی درباره گفتمانهای روشنفکری و ساست مدرنیزاسیون در ایران، ترجمه جلال توکلیان، تهران: طرح نو، چ اول.
میلانی، عباس (1380) ، مجموعه مقالات تجدد و تجددستیزی در ایران، تهران: اختران، چ دوم.
نجمی، ناصر (1373) ، بازیگران سیاسی عصر رضاشاهی و محمدرشا شاهی، تهران: انیشتین، چ اول.
نوائی، عبدالحسین (2535) ، دولتهای ایران از آغاز مشروطیت تا اولتیماتوم، تهران: بابک، چ اول.
نوذری، حسینعلی - ترجمه و تدوین- (1379) ، مدرنیته و مدرنیسم: مجموعه مقالاتی درسیاست، فرهنگ و نظریه های اجتماعی، تهران: نقش جهان، چ اول.
هدایت، مهدی قلی (1325) ، افکار امم، تهران: علمی، چ دوم.
................................ (1344) ، خاطرات و خطرات: توشه‌ای از تاریخ شش پادشاه و گوشه‌ای از دوره زندگی من، تهران: زوار، چ دوم.
............................... (1368) ، سفرنامه مکه، تهران: تیراژه، چ اول.
............................... (1363) ،گزارش ایران، ج سوم و چهارم، تهران: نقره، چ دوم.
............................... (1363) ، طلوع مشروطیت، به کوشش امیر اسماعیلی، تهران: جام، چ اول.
................................ (1387) ، تحفه‌ی مخبری یا کار بیکاری ، به تصحیح و اهتمام محسن معینی، تهران: چشمه، چ اول.
 
مجلات
آقاجری، هاشم (1380) ، دیالوگ سنت و مدرنیته، بازتاب اندیشه، ش17.
جاودان، محمد (1392) ، تحلیل و بررسی اصطلاح سنت در نظر سنت گرایان، فصلنامه علمی – پژوهشی اندیشه نوین دینی، س9، ش32.
خرمشاد، محمد بافر، سرپرست سادات، ابراهیم (1390)، بازاندیشی در ابعاد و گستره مفهوم سنت، دانش سیاسی، س 7، ش 1.
خسرو پناه، محمد حسین (1377)، مدبرالممالک هرندی و رویارویی سنت و مدرنیته در ایران، گفتگو، شماره 2.
درخشه، جلال؛ جهان‌بین، فرزاد (1388)، بررسی رویکردها در ارتباط با نسبت دین و عناصر مدرنیته در دوره مشروطیت. پژوهشنامه علوم سیاسی، س 4، ش 3.
رجب‌زاده، هاشم (1368) ، ژاپنی که مخبرالسلطنه هدایت دید، ایران شناسی، ش 2.
رهبری، مهدی (1387) ، روحانیت، انقلاب مشروطه و ستیز میان سنت و تجدد، دانش سیاسی، ش 7.
روشنفکر، محمد مهدی (1388)، نواندیشان عصر قاجار؛ سیری تحلیلی در فرایند اصلاح‌طلبی و نواندیشی دوران قاجاریه، زمانه، س8، ش 81.
زیباکلام، صادق (1379)، حاکمیت قاجارها، امیرکبیر و اصلاحات. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 50.
توانی، علیرضا (1391) ، تبیین ریشه‌های اجتماعی اقتصادی انقلاب مشروطه، تحفیفات تاریخ اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س2، ش 2.
وکیلی، هادی (1379) ، مهدی قلی مخبرالسلطنه هدایت و سیاست فرهنگی عصررضاشاه، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، ش 2 و1.
یزدانی، عباس (1389)، رابطه بین دین و مدرنیته، تعارض یا سازگاری؟ الهیات تطبیقی (علمی پژوهشی)، س اول، ش سوم.
پایان نامه
ایرج کاردان (1385)، نقش مخبرالسلطنه هدایت در سیاست معاصر ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته تاریخ گرایش ایران اسلامی، به راهنمایی و مشاوره: غلامحسین زرگری‌نژاد و محمد ابراهیم باستانی پاریزی، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.