A Comparative Study of the Performance of the Qizilbashids Before and After the Establishment of the Saffavid Dynasty

Abstract

     It is possible to generally evaluate of the role of the Qizilbashss in the final establishment of Saffavids Dynasty from 3 perspectives; the first phase includes the formation of their relation to the Saffavids practice. In the second phase, with the continuance and spread of their relations to the Saffavids Sheikhs, they based an organized relationship toward obtaining the goals of the Saffavids. And the last phase accounts for their practical activities to empower the Saffavids Sheikhs. Hence, before the establishment of the Saffavids government, they exerted convergent relationships together with any form of assistance and cooperation with the Saffavids and changed the mystical practice to a successful socio-political movement. With the formation of these relationships, the Turkmen groups, later known as Qizilbashss assisted and accompanied the Saffavids institutions in any manner, so after passing through different phases, they finally succeeded. After the establishment of the Saffavids government, there was the potential ground for their convergence to the government structure until the Chaldoran battle. But from the last days of Shah Esmaiel’s rule the grounds for their convergence and disconnection from the government were formed. In order to study this shift in approach, it is required that the up and downs within the Saffavids government be evaluated from an explanatory and analytic perspective.  It is possible to study these changes on two general axes; on the first axis, mentioning the effective role that Qizilbashss played in establishing the Saffavids government, their progressive presence and influence in different layers of the government are analyzed. In fact, their prominent position in the government resulted in interfering and experiencing in various grounds. This led to the “admissive and expulsive reaction” of the government to abate their position. The second axis implies the temporal conditions and requirements which according to three variants – the political-official requirements, foreign policies and relations, religious issues – led to a change in their position in the government. It was because of these factors that the prominent position of the Qizilbashss were changed and weakened by the government, whether in a tangible and purposeful or in an intangible manner.

Keywords


منابع
ابن بزاز اردبیلی، (1376ش)، صفوه الصفا، مقدمه و تصحیح غلامرضا طباطبایی، تهران، انتشارات زریاب، چ2.
الحسینی قمی قاضی شرف الدین(1359ش)، خلاصه التواریخ، ج1، تصحیح احسان اشراقی، تهران؛ انتشارات دانشگاه تهران.
افوشته‌ای نطنزی محمود بن هدایت، نقاوه الاثار، به اهتمام احسان اشراقی، بنگاه ترجمه و نشرکتاب، 1350ش
 امورتی، ب.س(1380) تاریخ ایران دوره صفویان (کمبریج)، ترجمه یعقوب آژند، تهران، جامی.
بدلیسی شرف خان، (1374ش)، شرف نامه، تهران، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.
بهار محمدتقی، (1369ش)، سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، تهران، نشر امیرکبیر.
بویل.جی.آ(گردآورنده)، تاریخایرانکمبریج ازآمدن سلجوقیان تافروپاشی دولت ایلخانی، ج5، ترجمه حسن انوشه، تهران؛1366ش.
پیرزاده زاهدی، شیخ ابدال(1344ش)، سلسله النسب صفویه، تهران، چاپخانه ایرانشهر.
تاریخ عالم آرای صفوی، مولف ناشناس، (1363ش)، به کوشش یدالله شکری،  چ2، تهران؛ انتشارات اطلاعات.
تاورنیه، ژان باتیست(1383)، سفرنامه تاورنیه، ترجمه ابوتراب نوری، تصحیح حمیدشیرانی، تهران، نیلوفر.
جهانگشای خاقان، (1406ق)، مولف ناشناس، اسلام آباد؛ مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
حسینی استرآبادی سیدمرتضی، (1364ش)، از شیخ صفی‌تا شاه صفی(تاریخ سلطانی)، به اهتمام احسان اشراقی، تهران؛ انتشارات علمی.
حسینی جنابادی، میرزاحسن(1378ش)، روضه الصفویه، به کوشش طباطبائی مجد، تهران، بنیادموقوفات افشار.
خواجگی اصفهانی، محمد بن معصوم، (1368)، خلاصة السیر، تهران، انتشارات مؤسسه مطبوعات علمی
خواندامیر، امیرمحمود، (1370)، تاریخ شاه اسماعیل و شاه تهماسب صفوی، تصحیح محمدعلی جراحی، تهران : گستره
خواندمیر غیاث الدین(1353ش)، حبیب السیر، ج4، ، چ2، تهران؛ کتابفروشی خیام.
خنجی فضل الله روزبهان، (1380ش)، تاریخ عالم آرای امینی، تصحیح محمداسماعیل رضوانی، تهران، انتشارات خانواده.
 
 
 
روملو حسن بیگ، (1357ش)، احسن التواریخ، ج1و2، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران؛ انتشارات بابک.
رویمر هانس روبرت، (1385ش)، ایران در راه عصر جدید، ترجمه آذرآهنچی، چ2، تهران؛ انتشارات دانشگاه تهران
رهربرن، کلاوس میشائیل ( 1349 )، نظام ایالات در دوره صفویه، ترجمه کیکاوس جهانداری، تهران : بنگاه ترجمه و نشرکتاب
سانسون، مارتین، (1346)، سفرنامه سانسون، تهران، انتشارات ابن سینا
سرور غلام، (1374ش)، تاریخ شاه اسماعیل صفوی، ترجمه محمدباقر آرام و عباسقلی غفاری فرد، تهران؛ مرکز نشر دانشگاهی.
سومر، فاروق (1371ش)، نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوى، تهران، نشر گستره.
سیوری راجر، (1382ش)، تحقیقاتی در باب صفویان، ترجمه عباسقلی غفاری فرد- محمدباقر آرام، تهران؛ انتشارات امیرکبیر.
شاردن‌، ژان‌، (1345)‌، سیاحت نامه‌ شاردن‌، ( ج 8-2)ترجمه محمد عباسی‌، تهران‌، انتشارات امیرکبیر.
شاملو ولی قلی بن داوودقلی، (1371ش)، قصص‌الخاقانی، ج1، تصحیح سید حسن سادات ناصری، تهران؛ سازمان انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شیرازی عبدی بیگ، (1369ش)، تکمله الاخبار، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران؛ نشرنی.
صفت گل منصور، (1381ش)، ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی، چ1، تهران؛ موسسه رسا.
صفویان، (1380ش)، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات مولی
الحسینی، خورشاه بن قباد، (1379)، تاریخ ایلچی نظام شاه، تصحیح و تحشیه، توضیح و اضافات محمدرضا نصیری و کوئیچی هانه دا، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
قزوینی یحیی، (1363ش)، لب التواریخ، به خط باقر نیرومند و سفارش ضیاء الدین محیط، تهران، بنیاد گویا
قمی، قاضی احمد، (1383)، خلاصه التواریخ، تصحیح احسان اشراقی، تهران، دانشگاه تهران، چ2
غفاری کاشانی قاضی احمدبن محمد، (1342ش)، تاریخ جهان آرا، ، تهران، کتابفروشی حافظ.
فلسفی نصرالله، (1369ش)، زندگانی شاه عباس اول، ج1و2، تهران؛ انتشارات علمی.
 لمبتون آن، (1372ش)، تداوم و تحول در تاریخ میانه ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران، نشرنی
متی، رودلف، پی، (1393)، ایران در بحران؛ ترجمه حسن افشار، تهران، نشر مرکز.
 
 
مزاوی میشل، (1363ش)، پیدایش دولت صفوی، ترجمه یعقوب آژند، تهران؛ نشر ستوده. 
منشی اسکندربیگ، (1377ش)، تاریخ عالم آرای عباسی، تصحیح محمداسماعیل رضوانی، تهران؛ دنیای کتاب
منجم ملا جلال الدین، (1361ش)، تاریخ عباسی، (روزنامه ملاجلال)، به کوشش سیف‌الله وحیدنیا، تهران؛ انتشارات وحید.
میرزا سمیعا، (1368)، تذکره الملوک، کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران، امیرکبیر.
مینورسکی، (1368)، سازمان اداری حکومت صفوی، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران، امیرکبیر.
کاملالشیبی مصطفی، (1359ش)، تصوف و تشیع تا سده‌ی دوازدهم هجری، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران، انتشارات امیرکبیر.
کمپفر، انگلبرت(1360) سفرنامۀ کمپفر به ایران، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، خوارزمی.
نصیری، محمدبن ابراهیم‌بن زین‌العابدین(1372)، دستور شهریاران، به‌کوشش محمدنادر نصیری مقدم، تهران، بنیاد موقوفات افشار.
هینس والتر، (1362ش)، تشکیل دولت ملی در ایران، ترجمه کیکاوس جهانداری، تهران، انتشارات خوارزمی.
واله اصفهانی محمدیوسف(1372ش)، خلدبرین، به کوشش میرهاشم محدث، تهران؛ بنیاد موقوفات محمود افشار.
یاشار اجاق، احمد (1385) از عصیان باباییان تا قزلباش‌گری؛ نگاهی به تاریخ و رشد علویان در آناتولی، ترجمه شهاب ولی، مجله تاریخ اسلام، شماره 27.
 
Aubin, Jean(1970).“La politiquereligieuse des Safavides” in : Le shî‘ismeimâmite. Colloque de Strasbourg (6-9 mai 196. Organisé par Robert BRUNSCHVIG&Toufic FAHD). Paris, PUF, PP: 235-244.
Babayan,Kathrin(1994)The Safavid Synthesis: From Qizilbash Islam to ImamiteSHiism, Iranian Studies, Religion and Society in Islamic Iran during the Pre- Modern Era, PP: 135-161.
Bonner,Michael.”Jihad in Islam Histoy.Docterines and Practice”.Princeton University press.2006.
Cook,M.A,”Population pressure in Rural Anatolia,1450-1600”.Oxford,1972.
 
 
 
Gibb,H.A.R.”The heritage of Islam in the modern world,II”,International Journal of Middle Eaet Studies, vol.I.No3, 1970.
Nasr,H.”Relition in safavid persion”.Iranian studies,VII.1974.
Newman,Andrew(1993) The Myth of the Clerical Migration to Safawid Iran: Arab ShiiteOpposition to Ali al-Karaki and Safawidshiism, Die welt des Islam. New Series, Vol. 33, Issue 1, Apr, PP:66-112.
P.Mitchell, colin(2009) The Practice of politics in safavid Iran: Power, Religion and Rhetorice, London, New york.
Rajaee,Farhange.”Islam Ideal and political Reality”.jornal of Islamic social sciences
,vol.3,No2,1986.
Stewart,D,J.”Nots on the migration of Ameli Scholars to Safavid Iran”.Jornal of Near Easterh Studies,Vol55,1998.
Savory, Roger(1964) Some Notes on the Provincial Administration of the Early Safawid Empire, Bulletion of the school of oriental and African Studies, University of London, Vol.27, No.1, PP:114-128.