Investigating the Concept of Zaidi Imāms and its Effect on Shaping Political-Social Movements of Shiites of This Sect in Second and Third Centuries AH

Authors

Abstract

Transforming the concept of Imamate and the consequences of its different definitions is one of most challenging theological and historical issues among Shia religious scholars, orators, jurist and historians. The present study is to investigate briefly the concept of Imamate among Zaidi Shiites in the second and third centuries with a historical and systematic approach and then explain the role of the definition of Zaidi Shiites of the issue of Imamate and the status, duties and responsibilities of Imams in socio-political life of this sect in order to identify what effects have this definition left and basically what factors have been effective on the social upheavals of this sect in the first centuries other than the thought of Imamate.During the present study, it will be identified that Zaidi Shiites have interpreted the issue of Imamate as a socio-political necessity and the main condition of the legitimacy of Imamate of a person is his effort for establishing the principle of ordering the good and forbidding the evil by calling people to resistance. However the interpretation of this Shiites (Zaidi) of the concept of Imamate in the theoretical domain of their attitudes has given them a moderate approach, in practice, they have been led to political radicalism and pragmatism and the consequences of this pragmatism-indeed by the influences of temporal and spatial factors- have been the establishment of autonomous governments in different points of Islamic World.

Keywords


ابن محمّد بن علی ، قاسم المنصور بالله، ( 1415 ق )،کتاب الاساس لعقائد الاکیاس؛ با مقدّمه محمّد قاسم هاشمی، صعده، مکتبه التراث الاسلامی .
ابن‌اثیر، عزّالدین، ( 1409 ق ) ، الکامل فی‌التاریخ، داراحیا التراث العربی : بیروت .
ابن‌اسفندیار، بهاالدین محمّد بن حسن، ( 1389 ) ، تاریخ طبرستان، تهران : اساطیر .
ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمّد، ( 1408 ق ) ، دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوی الشأن الاکبر، تحقیق خلیل شحاده، بیروت : دارالفکر .
ابوزهره، محمّد، ( 1378 ق ) ،الامام زید حیاته و عصره و آراوه و فقهه، قاهره : دارالفکر العربی .
اردکانی شیرازی، ابوالفضل، ( 1361 ) ، شخصیت و قیام زید، تهران : بنگاه ترجمه و نشر کتاب .
اشعری قمی، سعد بن عبدالله، ( 1361 ) ، المقالات و الفرق، تهران : انتشارات علمی و فرهنگی .
اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل، ( بی تا ) ، مقالات الاسلامیین  و اختلاف المصلین، بی‌جا، فرانس اشتاینر .
اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ( بی تا ) ، مقاتل الطالببین ؛ تحقیق سید احمد صقر، بی‌جا، بیروت.
آقا نوری ، علی، ( 1386 ) ، خاستگاه تشیّع و پیدایش فرقه‌های شیعی در عصر امامان، قم : پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی .
امین، احمد، ( 1962 م ) ، ضحی الاسلام،ج۲ قاهره : مکتبه النهضه المصریه .
امین، احمد، ( 1380 ) ، فجرالاسلام، قاهره : مکتبه النهضه المصریه .
بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، ( 1417 ق ) ، انساب الاشرف ؛ تحقیق سهیل زکار و دیگران، بیروت : دارالفکر .
حسنی، المنصور بالله قاسم بن محمّد بن علی، (1995 م ) ،اساس العقائد الاکیاس فی معرفه رب العالمین و عدله فی المخلوقین و ما یتصل بذاک من اصول الدین، صعده : مکتبه التراث الاسلامی .
حسنی، هاشم معروف، ( 1410 ق ) ، الانتفاضات الشیعی عبرالتاریخ، بیروت : دارالتعارف .
حکیمیان، ابوالفتح، (1368 ) ، علویان طبرستان، تهران : الهام .
دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج3، سید محمّدکاظم موسوی بجنوردی، ذیل مدخل امامت .
الدینورى، ابوحنیفه احمد بن داود، ( 1368 ) ، اخبار الطوال ؛ تحقیق عبدالمنعم عامرمراجعه جمال الدین شیال،قم،منشوراتالرضی .
الدینوری،ابن قتیبه، ( 1380 ) ،امامت وسیاست (تاریخ خلفاء) ؛سیدناصرطباطبایى،تهران : ققنوس .
الرازى، ابوعلی مسکویه، ( 1379 ) ،تجارب الامم ؛ تحقیق ابوالقاسم امامى،ج 3 ، تهران : سروش .
رسی، قاسم بن ابراهیم بن اسماعیل،(1442 ق ) ، مجموع کتب و رسائل الامام قاسم بن ابراهیم الرسی، صنعا : دارالحکمه الیمانیه .
زید بن علی، ( 1422ق ) ، مجموع کتب و رسائل الامام زید بن علی، صنعا : دارالحکمه الیمانیه .
سلطانی، مصطفی، ( 1390 ) ، تاریخ و عقاید زیدیه، قم : نشر دانشگاه ادیان .
شامی، فضیلت، ( 1367 ) ، تاریخ زیدیه در قرن دوم و سوم هجری ؛ ترجمه سید محمّد ثقفی و علی اکبر مهدی‌پور، شیراز : انتشارات دانشگاه شیراز .  
صابری، حسین، ( 1389 ) ، تاریخ فِرَق اسلامی، تهران : سمت .
صبحی، احمد محمود، ( 1410 ق ) ، الامام المجتهد یحیی بن حمزه و آراوه الکلامیه، بی‌جا، العصر الحدیث .
طبری، ابوجعفر محمّد بن جریر، ( 1387 ) ، تاریخ الامم و الملوک ؛ تحقیق محمّد ابوالفضل ابراهیم، بیروت : دارالتراث .
طوسی، محمّد بن حسن، ( 1348 ) ، اختیار معرفه الرجال ؛ با مقدّمه حسن مصطفوی، مشهد : دانشگاه مشهد .
عبدالجباربن احمد، قاضی، ( 1393 ق ) ،  فصل الاعتزال و طبقات المعتزله، تونس : دارالتونسیه للنشر.
عبدالکریم، شهرستانی، ( 1402 ق ) ، الملل و النحل، ج1، بیروت : دارالمعرفه، بی‌تا
فاضل مقداد، ( بی تا ) ، اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه، بیروت : دارالنشر .
قنبری، محمّد، ( 1385 ) ، یحیی بن زید، قم : دارالحدیث .
کرون، پاتریشیا، ( 1389 ) ،  تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام ؛ ترجمه مسعود جعفری، تهران : سخن.
کریمان، حسین، ( 1382 ) ،  سیره و قیام زید، انتشارات علمی فرهنگی : تهران .
کلینی، محمّد بن یعقوب، ( 1375 ) ،  اصول کافی، تهران : مرکز نشر دانشگاهی .
لمبتون، آن کی اس، ( 1389 ) ، دولت و حکومت در اسلام ؛ ترجمه و تحقیق دکتر محمد مهدی فقیهی، تهران : انتشارت شفیعی .
مادلونگ، ویلفرد، ( 1387 ) ، مکتب‌ها و فرقه‌‌های اسلامی در سده‌های میانه؛ ترجمه جواد قاسمی، مشهد : آستان قدس .
مجلسی، محمّدباقر، ( 1403 ق ) ،  بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت : وفا .
مرعشی، ‌ظهیرالدین نصیرالدین، ( 1332 ) ، تاریخ طبرستان  و رویان و مازندران، تهران : فردوسی .
مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین، ( 1409 ق ) ، مروج الذهب و معادن الجوهر ؛ تحقیق اسعد داغر، قم : دارالهجره .
مفید، ابی عبدالله محمّد بن محمّد بن نعمان، ( 1370 ق ) ،  اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات ؛ با مقدمه شیخ الاسلام زنجانی، قم  : مکتبه الداوری .
مفید، ابی عبدالله محمّد بن محمّد بن نعمان، ( بی تا ) ، تصحیح الاعتقادات الامامیه، بی‌جا، الموتمر العالمی للشیخ المفید .
مقدسی، مطهّر بن طاهر، ( بی تا ) ، البدء والتاریخ، بی‌جا، مکتبه الثقافه الدینیه .
مؤلّف مجهول، ( 1391 ) ، اخبار الدوله العباسیه ؛ تحقیق عبدالعزیز الدورىو عبدالجبارالمطلبى ،بیروت :دارالطلیعه .
مونس، حسین، ( 1390 ) ، تاریخ و تمدّن مغرب، ج1، حمید رضا شیخی، تهران : سمت .
نشار، علی سامی، ( بی تا ) ، نشاه الفکر الاسلامی فی الاسلام، بی‌جا، دارالمعارف .
نوبختی، حسن بن موسی، ( بی تا ) ، فرق الشیعه، بی‌جا، دارالاضوا .
ولوی، علی محمّد، ( 1367 ) ، تاریخ علم کلام و مذاهب اسلامی ، ج1، تهران : بعثت .
ولوی، علی محمّد،  ( 1380 ) ، دیانت‌و‌سیاست در قرون نخستین اسلامی، تهران : دانشگاه الزهرا .
یعقوبی، احمد بن محمّد بن واضح الیعقوبی، ( بی تا ) ، تاریخ الیعقوبی، دارصادر :‌ بیروت .