The study of historical evolution of the position of the dehgan from aristocratic landowner to rural farmer From ancient times to the sixth century AH

Author

faculty member of Imam Khomeini International University

Abstract

The Dehgans were one of the most important and influential social classes in Iranian history during the Sassanid and early Islamic centuries. The social position of the Dehgans who were educated and aristocratic landowners, in the transition from the ancient times to the Islamic era, when great political and religious changes took place, did not decrease but also improved in some cases. During conquests, Dehgans were mainly rulers and governors of many different regions of Sassanid Iran. They reached peace and consensus with Arab conquerors and maintained their aristocracy for several centuries. But what is important in the history of this social class, is a change in the concept of Dehgan from the sixth century AH onwards. In fact, from this century onwards we are witnessing the gradual evolution of the concept of Dehgan from aristocratic landowner to poor rural. This research seeks to explain why this very important evolution occurred. According to the research findings, this evolution was not caused by political changes (the fall of the Sassanid regime) or religious changes (the conversion of Iranians to Islam), but rather by economic changes and the land system.

Keywords

Main Subjects


ابن اثیر، عزالدین، (1382)، تاریخ کامل، جلد یازدهم، ترجمه حمیدرضا آژیر، تهران: اساطیر
ابن بلخی، (1385)، فارسنامه، به تصحیح گای لسترانج و رینولد نیکلسون، تهران: اساطیر
ابن فندق، ابوالحسن علی، (1317)، تاریخ بیهق، به کوشش احمد بهمنیار، تهران
اشپولر، برتولد، (1379)، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، جلد دوم، ترجمه مریم میراحمدی، تهران: علمی و فرهنگی
امیری، شهرام، (1386)، «نقش وسپوهران و دهقانان در ساختار سیاسی ایران (از دوران ساسانی تا حضور اسلام)»، فصلنامه فرهنگی پیمان، شماره 42، سال یازدهم
بارتولد، و.و، (1366)، ترکستان‌نامه، جلد دوم، ترجمه کریم کشاورز، تهران: انتشارات آگاه
برتلس، آ.ی، (1346)، ناصرخسرو و اسماعیلیان، ترجمه یحیی آرین‌پور، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران
بغدادی، بهاءالدین محمد، (1385)، التوسل الی الترسل، تصحیح احمد بهمنیار، تهران: اساطیر
بلاذری، احمد بن یحیی، (1367)، فتوح البلدان، ترجمه محمد توکل، تهران: نشر نقره
بیرونی، ابوریحان، (1363)، آثارالباقیه، ترجمه اکبر داناسرشت، تهران: امیرکبیر
پطروشفسکی، (1344)، کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران، ترجمه کریم کشاورز، تهران: دانشگاه تهران
تاریخ سیستان، (1381)، به تصحیح ملک الشعرای بهار، تهران: انتشارات معین
تفضلی، احمد، (الف، 1376)، «دهقان»، مترجم ابوالفضل خطیبی، نامه فرهنگستان، شماره 9
تفضلی، احمد، (ب، 1376)، «نقش سیاسی ـ اجتماعی و فرهنگی دهقانان در سده‌های نخستین دوران اسلامی»، ایران‌نامه، شماره 60
ثعالبی، عبدالملک بن محمد (1368)، تاریخ ثعالبی (غرر اخبار ملوک الفرس)، ترجمه محمد فضائلی، تهران: نشر نقره
حدودالعالم من المشرق الی المغرب، (1362)، به کوشش منوچهر ستوده، تهران: کتابخانه طهوری
خسروی، خسرو، (2535)، نظام‌های بهره‌برداری از زمین در ایران، تهران: انتشارات شبگیر
خواجه نطام‌الملک طوسی، (1347)، سیرالملوک، به تصحیح هیوبرت دارک، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب
خوارزمی، محمد بن احمد، (1389)، مفاتیح العلوم، ترجمه سیدحسین خدیوجم، تهران: علمی و فرهنگی
دلبری، شهربانو، (1387)، «دهقانان در ایران دوره اسلامی»، تاریخ اسلام، شماره 36
راوندی، محمد بن علی، (1386)، راحه‌الصدور و آیه‌السرور در تاریخ آل‌سلجوق، به تصحیح محمد اقبال، تهران: اساطیر
زرکوب شیرازی، احمد بن ابی‌الخیر، (1310)، شیرازنامه، به کوشش بهمن کریمی، تهران: مطبعه روشنایی
زرین‌کوب، عبدالحسین، (1384)، تاریخ مردم ایران: از پایان ساسانیان تا پایان آل‌بویه، جلد دوم، تهران: امیرکبیر
سمرقندی، دولتشاه، (1900)، تذکره الشعرا، به کوشش ادوارد براون، لیدن: بریل
السمعانی، أبی سعد عبدالکریم، (1397 ه/1977)، الانساب، جلد پنجم و هفتم، هند (حیدآباد دکن): دارالمعارف العثمانیه
صفا، ذبیح‌الله، (1326)، «دهقانان»، آموزش و پرورش، دوره بیست و دوم، شماره 1
طاووسی، محمود و میرزایی، علی اصغر، (1383)، «دهقانان در دوران انتقال»، مطالعات ایرانی، شماره 6
طبری، محمد بن جریر، (1383)، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر
فردوسی، حکیم ابوالقاسم، (1389)، شاهنامه، بر اساس نسخه مسکو، تهران: آدینه سبز
قاسمی، اکبر، (1384)، «دیهگانان»، تاریخ‌پژوهی، شماره 22 و 23
قمی، حسن بن محمد، (1385)، تاریخ قم، ترجمه تاج الدین حسن قمی، تحقیق محمدرضا انصاری قمی، قم: کتابخانه آبت الله مرعشی نجفی
کرمر، جوئل ل.، (1375)، احیای فرهنگی در عهد آل بویه، ترجمه محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی
کریستین سن، آرتور، (1378)، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران: صدای معاصر
گردیزی، ابوسعید عبدالحی، (1384)، زین الاخبار، به اهتمام رحیم رضازاده ملک، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
لمبتون، ا.ک.س، (1362)، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: علمی و فرهنگی
مجمل التواریخ و القصص، (1318)، به کوشش ملک الشعرای بهار، تهران: کلاله خاور
مسعودی، ابوالحسن علی، (1378)، مروج الذهب و معادن الجوهر، جلد اول، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی
مسعودی، ابوالحسن علی، (1389)، تنبیه الاشراف، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی
مسکویه رازی، ابوعلی، (1376)، تجارب الامم، جلد ششم، ترجمه علینقی منزوی، تهران: انتشارات توس
مسکویه رازی، ابوعلی، (1389)، تجارب الامم، جلد اول، ترجمه ابوالقاسم امامی، تهران: سروش
«مقدمه شاهنامه ابومنصوری» (1363)، مندرج در قزوینی، محمد، بیست مقاله، به کوشش عباس اقبال و پورداود، تهران: دنیای کتاب
منتجب الدین بدیع، علی بن احمد، (1384)، عتبه الکتبه (مجموعه مراسلات دیوان سلطان سنجر)، به تصحیح محمد قزوینی و عباس اقبال آشتیانی، تهران: اساطیر
مهاجرانی، عطاالله، (1382)، بررسی سیر زندگی و حکمت و حکومت سلمان فارسی، تهران: اطلاعات
نرشخی، ابوبکر محمد، (بی‌تا)، تاریخ بخارا، ترجمه ابونصر احمد القباوی، به تصحیح مدرس رضوی، تهران: کتاب‌فروشی سنائی
نظامی عروضی، احمد بن عمر، (1327)، چهارمقاله، به تصحیح محمد قزوینی، تهران: ارمغان
نظامی گنجوی، (1316)، شرفنامه، به کوشش وحید دستگردی، تهران: مطبعه ارمغان
یعقوبی، ابن واضح، (1356)، البلدان، ترجمه محمدابراهیم آیتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب