تاثیر زمینه‌های اقتصاد دریایی خلیج‌فارس در پیدایش قیام زنگیان(249 تا 255هجری)

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شیراز- بخش تاریخ

چکیده

در این مقاله ارتباط تحولات اقتصاد دریایی خلیج‌فارس در شکل‌گیری قیام زنگیان بر مبنای دو محور درنظر گرفته شده است؛ یکی تاثیر آن بر پیدایش زمینه‌های قیام و دوم نقش فعالین این حوزه در برپایی قیام می‌باشد. در محور نخست، با توجه به رونق اقتصاد دریایی خلیج‌فارس، به روابط دائمی میان کرانه‌ها و پسکرانه‌ها اشاره شده که نواحی ساحلی و داخلی را بیش از پیش وابسته و در ارتباط با یکدیگر قرار داده بود، به اندازه‌ای که هرگونه تحول مثبت و یا منفی آثار مشابهی نیز بر دیگری داشت. میان بصره(کرانه) و بغداد(پسکرانه) نیز چنین روابطی پدید آمده بود. بحرانها و ناآرامی‌های متداوم سیاسی و نظامیِ بغداد و سامرا در نیمه نخست قرن سوم، آثار سوئی بر حیات تجاری بصره داشته و باعث رکود آنجا شده بود. در این شرایط واکنش فعالین بازرگانی بصره و خلیج‌فارس جهت بهبود و احیاء رونق تجاریِ پیشین، در قیام زنگیان متجلی گردید. در محور دوم؛ در سیر تاریخی قیام، قرائنی وجود دارد که نقش تجار و انگیزه‌های بازرگانی قیام را نشان می‌دهد در این مقاله به برخی از این موارد تا زمان اعلان رسمی قیام(255) اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها