بررسی تحلیلی استملاک اتباع بیگانه در ایران 1346- 1324 ق/ 1928- 1906م

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه اصفهان

3 عابدین پور جوشقانی

چکیده

به دنبال گسترش روابط خارجی ایران با دول بیگانه در قرون 19 و20م. اتباع این دول به منظور دستیابی به اهداف مختلف خود به این کشور رفت و آمد  آغاز کردند. گروه ها و اقشار مختلف خارجیان حاضر در ایران منحصر به ملت یا کشور خاصی نبوده و از سایر دول و با ملیت های متفاوت در کشور حضور داشتند. تداوم رفت و آمدهای آنان به ایران گاه ضرورت سکونت ایشان را درکشور ایجاب می نمود. انگیزه­ها و علایق متفاوت و متعدد اتباع بیگانه مقیم ایران، موجب تنوع مالکیت آنان می گردید، به گونه ای که آنان بتدریج صاحب املاک مختلفی نظیر املاک مسکونی، اداری، تجاری و زراعی شدند. این املاک در شهر یا منطقه ای خاص از کشور قرار نداشتند و در سراسر کشور پراکنده بودند و خارجیان مقیم ایران آن املاک را از طرق مختلفی همچون خرید، اجاره، ارث، مبادله زمین با زمین و دریافت زمین در ازای طلب خود به دست آورده بودند.
ازدیاد مالکیت اتباع بیگانه در کشور در دو دهه اول قرن بیستم، تا آنجا پیش رفت که موجبات نگرانی دولتمردان ایرانی را فراهم نمود و آنان را به چاره اندیشی در این زمینه واداشت. بدین لحاظ در پژوهش حاضر ضمن بررسی سیاست دولت در این زمینه در ربع اول قرن بیستم، به مسایلی از قبیل ملیت ها و اقشار صاحب تملک، حوزه جغرافیای تملک، انواع مالکیت ها، چگونگی تملک و نحوه ثبت اسناد املاک اتباع بیگانه در ایران پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


آل یاسین، کاظم (1371) تاریخ مالیات از آغاز تا امروز. تهران: مشعل.
اتحادیه، منصوره (1385) در محضر شیخ فضل الله نوری (اسناد حقوقی عهد ناصری). جلد1. تهران: نشر تاریخ ایران.
استارک، فریا (1364) سفرنامه الموت و لرستان و ایلام. ترجمه علی محمد ساکی. تهران: علمی.
                 (1386) اسناد قاجاری در مجمع ذخائر اسلامی. به کوشش صادق حسینی اشکوری. قم: مجمع ذخائر اسلامی.
                (1374) اسنادی از روند اجرای معاهده ترکمانچای. به کوشش فاطمه قاضیها. تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (2536) حقوق ثبت. جلد1. چاپ دوم. تهران: چاپخانه حیدری.
جمالزاده، سید محمد علی و دیگران (1362) خاطرات سیاسی و تاریخی. تهران: فردوسی.
سازمان اسناد ملی ایران. اختلافات مالی و ملکی... . 1328ق. 164 برگ.
                              استعلام کارگزاریها و وزارت خارجه ... . 1305-1303ش. 29 برگ.
                              تعیین تابعیت و صورت املاک... . 1309ش. 99 برگ.
                              تعیین وکیل برای وصول مطالبات... . 1338ق . 2 برگ.
                              رسیدگی به اختلافات مالی... . 1337- 1336ق. 15 برگ.
                              رونوشت سند ملک ... . 1338ق. 4 برگ.
                              شکایت تبعه فرانسوی... . 1340-1333ق. 12 برگ.
                              صورت املاک و مستغلات... . 1337ق. 35 برگ.
                               لزوم رسیدگی به مسائل مالیاتی... . 1339ق. 37 برگ.
                               مطالبه مالی تجارتخانه مسیو کاسطی... . 1334-1333ق. 19 برگ.
                               ممنوعیت خرید اراضی در بنادر... . 1307ش. 5 برگ.
                               موافقت با ثبت قباله... . 1306ش. 4 برگ.
                               واگذاری اراضی امیرآباد... . 1309-1308ش. 115 برگ.
شهری، غلامرضا (1369) حقوق ثبت اسناد و املاک. تهران: جهاد دانشگاهی.
عین السلطنه (قهرمان میرزا سالور) (1379) روزنامه خاطرات. به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار. جلد8.  تهران: اساطیر.
فهرست اسناد تاریخی وزارت امور خارجه (1375) دوران قاجار. جلد 2و4 . تهران: اداره انتشارات اسناد و آرشیو وزارت امور خارجه.
فهرست اسناد مکمل قاجاریه (1380) گرد آورنده محمد حسن کاووسی عراقی. جلد 14-6.  تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه.
گروته، هوگو (1369) سفرنامه گروته. ترجمه محمد جلیلوند. تهران: مرکز.
نجم الملک، حاج عبدالغفار (1341) سفرنامه خوزستان. به کوشش محمد دبیر سیاقی. تهران: علمی.
نورائی، مرتضی (1385) اسناد کارگزاری بوشهر. تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
وحید نیا، سیف الله (1362) قرارها و قراردادهای دوران قاجاریه. تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطائی.