کشاکش دولت و نیروهای مذهبی در مورد قوانین و جایگاه زنان در دوره پهلوی دوم (مطالعه موردی مجله" زن روز"در دهه‌های 40و .5 ش )

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

تاریخ دریافت: 8/10/90                تاریخ پذیرش: 6/3/91
 E-mail: bigdelor@gmail.com    
 
                                            
 





از آن جایی که بنیان­های ایدئولوژیک دولت پهلوی را عناصری چون سکولاریسم، غرب­گرایی و ناسیونالیسم شاهنشاهی تشکیل می داد، سیاست نوسازی دولت پهلوی متاثر از دیدگاهی بود که نوسازی فرهنگی را ملازم و حتی مقدمه هرگونه نوسازی اقتصادی و اجتماعی می دانست، به تبع آن سیاست های فرهنگی حکومت پهلوی هم در نظر داشت، الگوهای فرهنگی جدید غربی را جایگزین الگوهای فرهنگی سنتی و مذهبی جامعه ایرانی نماید. برای رسیدن به این منظور دستگاه های ایدئولوژیک دولت پهلوی به تبلیغ و ترویج این الگوها در بین اقشار مختلف مبادرت می کردند. رسانه ها و بویژه مطبوعات در این میان نقش برجسته ای در این جایگزینی فرهنگی بر عهده داشتند. مطبوعات ایران در این دهه‌ها به ارایه الگوهایی پرداختند که عمدتاً برآمده از فرهنگ غربی بود. یکی از پیشروترین این گونه نشریات مربوط به بانوان در دهه‌های 40 و 50 که در ارایه الگوهای مورد پسند رژیم فعال بود، هفته نامه «زن روز» بود. پرسش اصلی این پژوهش این است که سیاست های فرهنگی دولت پهلوی در مورد زنان و خانواده بر چه اصولی استوار بوده است؟ در این بررسی که با استفاده از روش تاریخی- تحلیلی صورت گرفته است،از حدود بیست شماره که به صورت تصادفی انتخاب شده است، به نتایجی رسیده است که. مهم ترین این یافته ها عبارتند از: الگوسازی از فرهنگ و ارزش های غربی برای زنان ایرانی در کنار تشویق آنها به کنار گذاشتن فرهنگ خودی جامعه به عنوان عوامل واپس ماندگی زن ایرانی، تلاش و تشویق زنان و موسسات مدنی و قانون گذاری برای تغییر قوانین مربوط به زنان و خانواده و جایگزینی قوانین سکولار غربی به جای آنها، تلاش برای حضور هرچه بیشتر زنان در عرصه عمومی و شکستن قیود مذهبی و سنتی در این باره، ترویج ارتباطات آزاد و بی ملاحظه دختر و پسر ،تبلیغ و ترویج هرچه بیشتر آخرین مدل های آرایش و لباس اروپایی برای زنان و دختران ایرانی،معرفی خانواده سلطنتی به عنوان الگوهای نمونه زن ایرانی و تلاش در راستای ایدئولوژی شاهنشاهی.

کلیدواژه‌ها


اجلالی، پرویز (1381) دگرگونی اجتماعی فیلم های سینمایی در ایران. تهران:  فرهنگ و اندیشه.
آشنا، حسام‌الدین (1384) از سیاست تا فرهنگ. تهران: سروش.
اکبری، محمدعلی (1384 ) دولت و فرهنگ. تهران: انتشارات ایران.
آل‌احمد، جلال(1338) ورشکستگی مطبوعات، علم و زندگی. تهران: فروردین.
براهنی، رضا( 1349 ) تاریخ مذکر. بینا .
برزین، مسعود (1354) مطبوعات ایران(1341-1353). تهران: انتشارات بهجت.
پهلوی، فرح (1382) دختر یتیم. جلد 1. تهران: نشر به‌آفرین.
رایت، رابین (1384) آخرین انقلاب بزرگ. ترجمة احمد تدین. تهران: رسا.
روبین باری(1363) جنگ قدرت‌ها در ایران. ترجمة محمود شرقی. تهران: نوید.
سیاوشی، سوزان (1380) لیبرال دمکراسی در ایران. تهران: باز
صمیمی، مینو (1386) پشت‌پردة تخت‌طاووس. ترجمه حسین ابوترابیان. تهران: اطلاعات.
علم، اسدالله (1371) گفتگوهای من با شاه. جلد 5. تهران: انتشارات طرح نو.
علینی، محسن(1374) مطبوعات ایران از کودتا تا انقلاب. تهران: رسانه، س6، ش 1، بهار.
کاستلز، امانوئل و مارتین انیسن (1384) گفت‌و‌گوهایی با مانوئل کاستلز. ترجمة حسن چاوشیان و لیلا جوافشانی. تهران: نشر نی.
کربلائی‌نظر، فرید (1371) تحلیل محتوای مقالات خانوادگی مجلة زن روز. پایاننامة علوم اجتماعی دورة کارشناسی. تهران: دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.
کمالی، مسعود (1381) جامعة مدنی. دولت و نوسازی در ایران معاصر. ترجمة کمال پولادی. تهران: باز.
مطهری، مرتضی (1353) نظام حقوق زن در خانواده. قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
                     (بی تا)  مسئله حجاب. قم: صدرا.
مجله اطلاعات بانوان
مجله" زن روز"در دهه‌های 40و .5 ش
Ansari ,Ali M. (2001), The Myth of the White Revolution, Middle Eastern Studies, Vol 37. NO.3,Jul.
Moaddle,Mansoor , (2001) Condition for Ideological Prodaction, The Origins of Islamic Modernism in India, Egypt and Iran, Theory and Society, Vol 3. NO 5,oct.
Fazeli ,Nematollah,(2006), Politics of Cultare in Iran, Routledge, London- Newyork.