رویکرد انتقادی روزنامه اختر به وضعیت زنان جامعه ایران در عصر ناصری ( 96 -1876م 1314-1292 ه. ق.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

در عصر ناصری و پیش از مشروطیت ، به دلیل محدودیت های سیاسی و اجتماعی جامعه ایران، مطبوعاتی در خارج از قلمرو جغرافیایی ایران شروع به فعالیت کردند که غالبا"با دقت و با یک دیدگاه انتقادی مسایل و مشکلات جامعه آن روز ایران را مورد بررسی قرار می­دادند. یکی از این روزنامه­ها، روزنامه اختر بود که فعالیت مطبوعاتی خود را در سال 1292 ه. ق./1876 م. به مدیریت محمد طاهر تبریزی و نویسندگی میرزا مهدی تبریزی مشهور به اختر در اسلامبول شروع کرده و بیش از بیست سال با دقت بسیار مسایل زمان خود را مورد توجه قرار داده است . بررسی و ارزیابی این روزنامه نه تنها به روشن شدن  گوشه­هایی از تاریخ مشروطیت کمک می کند، بلکه می تواند ما را در شناسایی دقیق­تر مسایل جامعه ایران در عصر ناصری رهنمون سازد. در مقاله حاضر سعی شده با بررسی مسایل و موضوعات روزنامه اختر و همچنین تحلیل مواضع و دیدگاه های آن در مورد وضعیت زنان ایرانی در این مقطع زمانی، راهکارهای مناسب جهت بهبود وضعیت زنان و پیشرفت سیاسی و اجتماعی آنان ارایه گردد. بررسی های انجام شده نشان می­دهد که روزنامه اختر نه تنها در پرداختن به مسایل و مشکلات زنان در ایران و حتی در جوامع اسلامی پیشگام بوده، بلکه در جهت تحقق اهداف خود مبنی بر ایجاد زمینه ها برای مشارکت زنان ایران در فعالیت های اجتماعی و فرهنگی و حتی سیاسی، راهکارهایی مانند ضرورت تعلیم و تربیت و آموزش زنان، فراهم کردن زمینه­ای برای پذیرش فعالیت های زنان در نزد افکار عمومی، ارایه طرح و الگوی مناسب برای زنان ایران، پرداختن به وظایف زنان  و....ارایه می دهد.

کلیدواژه‌ها


آبرهامیان، یرواند(1377) ایران بین دو انقلاب. ترجمه احمد گل محمدی‌و محمد ابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی.
آرین پور، یحیی(1355) ازصبا تانیما.3جلد، جلد اول. تهران: انتشارات کتابهای جیبی.
آدمیت، فریدون(1357) اندیشه ترقی وحکومت قانون در عصر سپهسالار. تهران: انتشارات خوارزمی.
                   (1355) ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران. تهران: انتشارات پیام .
اعتماد السلطنه، محمدحسن‌خان(1356) روزنامه خاطرات. به کوشش ایرج افشار. تهران: امیرکبیر.
بامداد، مهدی(1357) شرح حال رجال ایران در قرن 12،13و14هجری. تهران: انتشارات زوار.
براون، ادوارد(1337) تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در مشروطیت. ترجمه محمد عباس. تهران: بی نا.
صدر هاشمی، محمد(1363) تاریخ جراید و مجلات ایران. اصفهان: انتشارات کمال.
فوران، جان(1378) مقاومت شکننده (تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سالهای پس از انقلاب اسلامی). ترجمه احمد تدین.تهران: رسا.
قاسمی، سید فرید(1378) چکیده‌مطبوعات‌ایران‌عصر ناصری. جلد اول. تهران: مؤسسه‌مطالعات-تاریخ‌معاصر ایران.
کاظم زاده، فیروز(1371) روس و انگلیس در ایران (1914-1864م) پژوهشی درباره امپرالیسم. ترجمه منوچهر امیری. تهران: انتشارات آموزش و انقلاب اسلامی.
کرمانی، ناظم الاسلام(1379) تاریخ بیداری ایرانیان. تهران:  انتشارات امیر کبیر.
کسروی، احمد(1369) تاریخ مشروطه ایران. تهران: انتشارات امیر کبیر.
کهن، گویل(1360) تاریخ سانسور در مطبوعات ایران. جلد اول. تهران: انتشارات آگاه.
لمبتون، آ.ک.س(1375) ایران عصر قاجار. ترجمه سیمین فصیحی. مشهد: انتشارات جاودان خرد.
مستوفی، عبداله(1371) شرح زندگانی من. جلد دوم. تهران: انتشارات زوار.
وطن دوست، غلامرضا (بی تا) اندیشه سیاسی میرزا یوسف خان مستشارالدوله ومشروطه ایران. مجموعه مقالات همایش بررسی مبانی فکری و اجتماعی‌مشروطیت ایران. بزرگداشت آیت‌الله محمد کاظم‌خراسانی: ص59-349.
روزنامه اختر، سال اول تا سال بیست وسوم(1314-1292ه.ق/96-1876م)
روزنامه تبریز، سال اول، شماره 2، (15محرم 1297ه.ق)
روزنامه علمی، سال اول ،شماره 13، (24ربیع اللاول 1324ه.ق)
روزنامه مریخ، سال اول ،شماره 9 (24جمادی الثانی 1296 ه.ق)
روزنامه ناصری، سال اول، شماره اول، (غره شوال 1311ه.ق)
روزنامه ناصری، سال اول، شماره 6،(15ذی الحجه 1311ه.ق)
روزنامه ناصری، سال اول، شماره 19،(غره رجب 1312ه.ق)
روزنامه ناصری، سال دوم، شماره 13،(غره صفر 1313ه.ق)
روزنامه ناصری، سال دوم، شماره 20(11ربیع الثانی 1313ه.ق)
روزنامه ناصری، سال سوم، شماره 7،(غره ذی الحجه1313ه.ق)