پیامدهای لشکرکشی‌های شاه‌ تهماسب اول به قفقاز و گرجستان

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

استادیار تاریخ پژوهشکده گیلان شناسی دانشگاه گیلان

چکیده

هجوم های مکررشاه تهماسب به قفقاز و گرجستان پیامده های بلند مدت و کوتاه مکدتی برای حکومت صفوی درپی داشت.شاه تهماسب در نگرش خود به قفقاز در حقیقت همان سیاست اجداش را در آن مناطق دنبال می کرد. او پس از فراغت از جنگ با ازبکان و انعقاد صلح طولانی با سلطان عثمانی به دنبال تقویت بنیه مالی وبالابردن روحیه نظامی سربازانش توجه ویژه ای به قفقاز داشت. هرچند شاه تهماسب علاوه بر عوامل فوق در نظر داشت با فتوحات خود در قفقاز و گرجستان علاوه بر عوامل یادشده، نیروهای جدیدی را وارد ساختار اداری و نظامی صفویه کند. این نیروهای جدید در اواخر سلطنت شاه تهماسب و عصر شاه عباس اول به عنوان مهم‌ترین ارکان حکومت صفوی تبدیل شدند. در عصر شاه عباس اول ایجاد جریانی موسوم به «نیروی سوم» توسط وی و قدرت‌یافتن آنها از پیامدهای مهم دیگر فتوحات شاه تهماسب به قفقاز و گرجستان بود. پژوهش حاضر با روش مطالعات توصیفی - تحلیلی صورت می پذیرد.نگارنده در این پژوهش در نظر دارد با مطالعه منابع مهم عصر صفوی و همچنین تحقیقات جدید، موضوع یاد شده را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.

کلیدواژه‌ها


منابع
باربارا و دیگران (1349) سفرنامه های و نیزیان در ایران. ترجمه منوچهر امیری. تهران: خوارزمی.
بورن، رر (1382) نظام ایالات، درعصر صفوی. ترجمه کیکاوس جهانداری. تهران: نشرمرکز.
پارسا دوست، منوچهر (1377)  شاه تهماسب اول. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ترکمان، اسکندربیک (1382) تاریخ عالم آرای عباسی. به اهتمام ایرج افشار. ج1. تهران: امیرکبیر.
توکلی، درویش ابن بزاز (1376) صفوه الصفا. به اهتمام غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: زرباب.
خواند امیر، محمود (1370) تاریخ شاه اسماعیل و شاه طهماسب صفوی. به اهتمام محمد علی جراحی. تهران: گستره.
خنجی، روز بهانی (1378) تاریخ عالم آرای امینی. تصحیح محمد اکبر عشیق. تهران: میراث مکتوب.
روملو، حسن بیک (1380)  احسن التواریخ. به اهتمام عبدالحسین نوایی. 3 ج. تهران: اساطیر.
                       (1357) احسن التواریخ. به اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: بابک.
سیوری، راجر (1372) ایران عصر صفوی. ترجمه کامبیز عزیزی. تهران: نشرمرکز.
                  (1380) ایران، درباب صفویان. ترجمه رمضانعلی روح الهی. تهران: نشرمرکز.
سیوری و دیگران (1380) صفویان. ترجمه یعقوب آژند. تهران: مولی.
شاه طهماسب صفوی (1363)  تذکرة شاه طهماسب. تصحیح امرالله صفوی. تهران: شرق.
غفاری قزوینی،  قاضی احمد (1352) تاریخ جهان آرا. تهران: حافظ.
قمی، قاضی احمد (1369) خلاصه التواریخ. به تصحیح احسان اشراقی. تهران: دانشگاه تهران.
کجباف،علی اکبر (1385) مناسبات ایران و گرجستان از آغاز تا عصر صفویه در فصلنامه مطالعات روابط خارجی. ش29.
کمپفر، انگلبرت (1363) سفرنامه کمپفر. ترجمه کیکاوس جهانداری. تهران: خوارزمی.
لانگ، دیوید مارشال (1373) گرجی‌ها. ترجمه رقیه بهزادی. تهران: وزارت امور خارجه.
مؤلف گمنام (1382) عالم آرای شاه اسماعیل. به تصحیح اصغر منتظرصاحب. تهران: علمی و فرهنگی.
مؤلف گمنام (1364) تاریخ جهانگشای خاقان. تصحیح الله مضطردتا. اسلام آباد: مرکز تحقیقات ایران و پاکستان.
منشی، بوداق بیک (1379) جواهرالاخبار. تصحیح محسن بهرام نژاد. تهران: میراث مکتوب.
میرزا سمیعا (1368) تذکره الملوک. به کوشش محمد دبیر سیاقی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
 مینورسکی (1368) سازمان اداری حکومت صفوی. ترجمه مسعود رجب نیا. تهران: امیرکبیر.
واله اصفهانی محمد یوسف، خلدبرین (1372) به کوشش میرهاشم محدث. تهران: بنیاد موقوفات افشار.
نوایی، عبدالحسین( 1368) اسناد و مکاتبات سیاسی عصر شاه طهماسب صفوی. تهران: ارغوان.
یوسف جمالی، محمد کریم (1385) تاریخ تحولات ایران درعصر صفوی. نجف آباد: دانشگاه آزاد نجف‌آباد.
Richard Frye, Persia, schocken Book, New York, 1969.
Ronald Grigor suny " the makingofthe Georgian nation" Second Edition, university press, Bloomington,1988.
Nodar Lomouri, AHistory of Georgia, translated by, G Daushvili, Rustaveli society saranai publishers, Tbilis 1993.