بازتاب نبردهای پرتغالی‌ها با بلوچ‌ها در اشعار حماسی بلوچی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

این مقاله حوادث رویارویی بلوچ‌های ساحل مکران با پرتغالی‌ها را بر اساس روایات تاریخی و همچنین اشعار حماسی بلوچی مورد برسی قرار می‌دهد. با توجه به در دسترس نبودن منابع تاریخی قابل‌اتکا آگاهی‌های جمع‌آوری‌شده از این اشعار حماسی می‌تواند در این خصوص مفید باشد. این اشعار حماسی نه‌تنها جزییات حضور و یورش پرتغالی‌ها را به خلیج‌فارس و سواحل دریای مکران روایت می‌کند بلکه درباره نبردهای قهرمانانه‌ی بلوچ‌های نیز منابعی سودمند می‌باشند. سؤال اصلی تحقیق این است که بازتاب نبردهای پرتغالی‌ها با بلوچ‌ها در اشعار حماسی بلوچی چه بوده است؟ در ادامه فرض تحقیق بر این مسئله استوار است که بازتاب نبردهای پرتغالی‌ها با بلوچ‌ها در اشعار حماسی بلوچی جلوه‌ای خاص داشته و سینه‌به‌سینه روایت‌شده است. در متن این اشعار شفاهی از شخصیت پهلوانی- حماسی همل هوت به‌عنوان فرمانده بلوچ‌ها و سرداری که در رأس نبردهای موفقیت‌آمیز فراوانی علیه پرتغالی‌ها قرار داشته است، یاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها


سیوری، راجر، ایران عصر صفوی، کامبیز عزیزی، تهران، نشر مرکز چاپ دهم ۱۳۸۱
جهاندیده، عبدالغفور، حماسه‌سرایی در بلوچستان، تهران، معین، ۱۳۹۰
فلسفی، نصرالله، تاریخ روابط ایران اروپا در دوره صفویه تهران، چاپخانه ایران ۱۳۱۶
شه بخش، عظیم، حماسه‌سرایی در زبان بلوچی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز ۱۳۷۴
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا، تاریخ روابط خارجی ایران از ابتدای دوره قاجاریه تا پایان جنگ جهانی دوم، امیرکبیر، تهران چاپ هشتم ۱۳۸۱
Badalkhan, S., Portuguese encounters with costal Makran Baloch during the sixteenth century, in: Journal of the Royal Astic Society, 3rd series, vol 10, no 2, pp. 153-169, July 2000.
Baloch, I., Islam, the State and Identity: The Zikris of Balochistan, in p. Titus ed., Marginality and Modernity, pp 223- 249, Karachi, 1995.
Baluch, M.S.K., A literary history of the Baluchis, vol. I, Quetta, 1977.
Baluchistan District Gazetter Series, vol. 7, Makran, 1906, Bombay, reprinted by Goshe Adab, Quetta, 1986.
Barker, M. A. R., and Mengal, A. K., A course in Baluchi, 2 vols, McGill university, Montreal, 1969.
Curzon, G. N., Persia and the Persian question, 2 vols, 1829, London, reprinted by frank Cass and Co, ltd. London, 1966.
Dames, L. M. the Portuguese and the Turks in the Indian ocean in the 16th century, in Journal of the Asiatic society, pp 1-28, London, 1921.
Elfenbien, J., A Balochi Miscellanea of Erotica and Poetry: Codex Oriental Additional 24048 of the British library. AION 43/2, suppl.35, Napoli, 1983.
Elfenbien, J., Anthology of Modern and Classical Baluchi Literature, 2 vols, Wiesbaden, 1990.
Faria y Sousa, M. de, Portugese Asia or History of discovery of India by Portuguese, English translation from potuguese by Capt. Stevens, 3 vols. London, 1971.
Lorimer, J. G., Gazetteer of Persian Gulf, Oman and central Arabia, 2 vols., Ireland, 1970.
Miles, S. B., The Countries and Tribes of the Persian Gulf, London, 1966.
Nasir, Gul Khan, Hammal-i Jiand, Karachi, 1969.