بررسی چگونگی ایجاد معارف نوین در بلوچستان و سیر عملکرد آن در دوره پهلوی اول

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس گروه تاریخ/دانشگاه آزاد واحد نجف آباد اصفهان

2 دبیر آموزش و پرورش

3 ادانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

چکیده

منطقه بلوچستان علیرغم اهمیت خاص و استراتژیک، ازجمله مناطقی است که در طول سال‌های حاکمیت قاجار کمتر موردتوجه قرارگرفته است. این منطقه تا قبل از سال 1307 ه. ش از نهضت فرهنگی مملکت بهره چندانی نداشت و آموزش اندک و محدود بود، اما باروی کار آمدن رضاشاه و استقرار ارتش در این منطقه، گام‌های مهمی در راستای سوادآموزی اطفال بلوچ برداشته شد. بنابراین هدف از این تحقیق، بررسی سیر تحول و عملکرد مدارس نوین در بلوچستان می‌باشد. بر این اساس، با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق به روش تاریخی و به شیوه توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اسناد نویافته تلاش گردید علاوه بر علت عدم توسعه و پیشرفت مدارس نوین در بلوچستان، واکنش مردمان بلوچ نسبت به تأسیس مدارس نوین و نقش نظامیان در توسعه این مدارس موردبررسی قرار گیرد. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که پس از عملیات قشون در بلوچستان و استقرار ارتش در سال 1307 ش. دولت توجه خود را معطوف به گسترش مدارس نوین نمود؛ اما مردمان بلوچ نه‌تنها در ابتدا واکنش مثبتی نسبت به این‌گونه اقدامات نشان نداد بلکه به مقاومت در برابر آن نیز بر خواست. از طرفی دیگر، عدم وجود ادارات دولتی، وسعت زیاد منطقه، فقدان وسایل ارتباطی، عدم آشنایی بلوچ‌ها با فواید تحصیل، مشکلات تهیه لوازم‌تحریر، فقر مردم و ناتوانی در تهیه لباس متحدالشکل، تبلیغات سوء روحانیون مذهبی علیه مدارس نوین، و از همه مهم‌تر استخدام و جذب آموزگار و بی‌اعتنایی دولت به امور فرهنگی، از عوامل اصلی عدم توسعه و پیشرفت مدارس نوین در بلوچستان بوده است.

کلیدواژه‌ها


-آوری، پیتر (1377)، تاریخ معاصر ایران، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، ج دوم، تهران، انتشارات عبادی
-آدمیت، فریدون (1351)، اندیشه ترقی، تهران: انتشارات امیرکبیر
-افشار سیستانی، ایرج (1370)، عشایر و طوایف سیستان و بلوچستان، مؤسسه انتشاراتی آموزشی نسل دانش، بی‌جا، چاپ پیک ایران
-جهانبانی، امان‌الله (1336)، عملیات قشون در بلوچستان (از مرداد تا بهمن‌ماه 1307)، تهران، چاپخانه مجلس
-خلیلی خو، محمدرضا (1373)، توسعه و نوسازی ایران در دوره رضاشاه، تهران، مرکز انتشارات جهاد دانشگاهی
-سیاسر، قاسم (1382)، تاریخ پیدایش شهر زاهدان (فرازوفرود زاهدان)، زاهدان، انتشارات تفتان
- سلطانزاده، حسین (1364)، تاریخ مدارس ایران از عهد باستان تا تأسیس دارالفنون، چ 1، تهران، انتشارات آگاه
-قاسمی پویا، اقبال (1377)، مدارس جدید در دوره قاجاریه، چ 1، تهران، نشر دانشگاهی
-مکی، حسین (1361)، تاریخ بیست‌ساله ایران، جلد چهارم، تهران، نشر ناشر
-مستوفی، عبدالله (1388)، شرح زندگانی من، تهران، انتشارات زوار
-ناصح، ذبیح‌الله (1345)، بلوچستان، تهران، انتشارات ابن‌سینا
نشریات:
-کریمی، حسن، دی و بهمن (1349) سرزمین تفتان خاموش، مجله تلاش، شماره 26 ص 66
-ناصح، محمدعلی، آذر (1337) خاش و بلوچ، مجله یغما، شماره 9 ص 523
- روزنامه اطلاعات، (1039) بلوچستان، شماره 1209
اسناد
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297022571، محل درج در آرشیو، 609 ط 4 آب 1
-سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297030486، محل درج در آرشیو، 124 ق 5 آب 1
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297020994، محل درج در آرشیو، 334 گ 1 آ پ 1
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 29103378، محل درج در آرشیو، 707 گ 3 آب 1
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297025061، محل درج در آرشیو، 24828 آب 1
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297024624، محل درج در آرشیو، 14502 آ پ
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297020783، محل درج در آرشیو، 401 ض 1 آب 1
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297023038، محل درج در آرشیو، 105 ظ 1 آب 1
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297025619، محل درج در آرشیو،244 ع 4 آب 11
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 29725115، محل درج در آرشیو، 34213 آب 1
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297021678، محل درج در آرشیو، 408 ض 5 آب 11
-سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297028561، محل درج در آرشیو، 713 ف آب 1
-سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297021770، محل درج در آرشیو، 810 ض 5 آب 1
-سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297024457، محل درج در آرشیو، 14121 آب 1
-سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 29702779، محل درج در آرشیو، 312 ض آب 1
-سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297027677، محل درج در آرشیو، 512 ف 1 آب 1
-سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297024624، محل درج در آرشیو، 502 ع آب 1
-سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297026697، محل درج در آرشیو، 424 غ 2 آب 1
-سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297026697، محل درج در آرشیو، 424 غ 3 آب 1
-سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297006406، محل درج در آرشیو، 401 ث 2 آب 1
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297030774،
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297032672،
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 297022287
-سازمان اسناد و کتابخانه ملی، زاهدان، کارتن ۱۴۳، پرونده ۱۳، ص ۳۹).
- کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، d4-k55-j26-2-p56-00005
- ---------------------------------، n40967
- --------------------------------، n 40968