پیدایشانجمن سری اخوان‌الصفا یکی از رویدادهای مهم فکری و فرهنگی قرن چهارم هجری است که در تاریخ فلسفه اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد آن هم در شرایط سیاسی، اجتماعی و فکری قرن چهارم هجری که از یک سوء به واسطه ضعف سیاسی – مذهبی خلاقت که به ناتوانی نهاد خلافت در پاسخگویی به چالش‌های فکری جامعه اسلامی انجامیده بود و از سوی دیگر ظهور علوم اوایل و فرهنگ یونانی در تقابل با اندیشه‌های اسلامی قرار گرفته بود و اندیشمندان جامعه اسلامی را با چالش‌های متعدد مواجه نموده بود. این امر سبب ظهور گروههای غیررسمی شده بود که در صدد پاسخگویی به شرایط فکری جامعه آن روز بودند. اخوان‌الصفا در زمره همین گروههای است که با طرح اندیشه رواداری و تسامح درصدد نزدیک کردن شریعت اسلام با فرهنگ یونان و اندیشه ایرانی و مانوی و گنوسی برآمده است زیرا این جماعت در عراق که مرز التقاطی اندیشه‌های پیش گفته شکل گرفته است با انتخاب عنوان اخوان‌الصفا برای جمعیت خود صحبت از اخلاق نمودند و به گسترش اندیشه رواداری اسلامی مذهبی پرداختند. این نوشتار با طرح این سؤال که علت رویکرد اخوان‌الصفا به اندیشه تسامح چه بوده است؟ این فرضیه را مطرح نموده است که اندیشه تسامح الصفا برآمده از شرایط فکری و سیاسی قرن چهارم هجری بوده است که ما براساس روش توصیفی- تحلیلی تاریخی درصدد بررسی این موضوع می‌باشیم.
صفا ذبیح الله (1386)، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی، تهران، مجید.
عمر فروخ، (1952م) تاریخ الفکر العربی الی ایام ابن خلدون، بیروت، ]بی نا[.
عنایت حمید« بینش سیاسی اخوان الصفا: یک جنبش روشن بین ایرانی دردامن فرهنگ اسلامی» تکمیل از روی متن انگلیسی،فرزین غفوری، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، سال دوازدهم، شماره ی 9 و 10 (خرداد و تیرماه 1377).
قلی زاده محمدرضا (1388) منازعات فرقه ای و تحول مذهبی در ایران، قم، نشر حبیب.
کربن هانری (1375) روابط حکمت اشراق فلسفه ایران باستان، ترجمه: ع، روح بخشان، تهران، اساطیر با همکاری مرکز گفتگوی تمدن ها.
کلینی (1351) اصول کافی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، تهران، دفتر نشر اهل بیت، ج 2، ص 122-117
کومر جوئل. ل (1375) احیای فرهنگی در عهد آل بویه، ترجمه محمدسعید حنایی کاشانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
مفتخری حسین، بارانی محمدرضا، انطیقه چی ناصر، «مدارای دینی و مذهبی در عصر آل بویه» فصلنامه پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال سوم، شماره 6، بهار 1391
میان محمد شریف (1362) تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمه نصرالله پور جوادی ، تهران، نشر دانشگاهی .
[نامعلوم[ (1387) مجمل الحکمه، ترجمه گونه ای کهن از رسائل اخوان الصفا، به کوشش : محمدتقی دانش پژوه و ایرج افشار، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
محمدی, رمضان, & خزائیلی, محمد باقر. (1398). جمعیت اخوان‌الصفا و اندیشه رواداری اسلامی. نشریه پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام, 13(25), 125-134. doi: 10.22111/jhr.2019.4966
MLA
رمضان محمدی; محمد باقر خزائیلی. "جمعیت اخوان‌الصفا و اندیشه رواداری اسلامی". نشریه پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام, 13, 25, 1398, 125-134. doi: 10.22111/jhr.2019.4966
HARVARD
محمدی, رمضان, خزائیلی, محمد باقر. (1398). 'جمعیت اخوان‌الصفا و اندیشه رواداری اسلامی', نشریه پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام, 13(25), pp. 125-134. doi: 10.22111/jhr.2019.4966
VANCOUVER
محمدی, رمضان, خزائیلی, محمد باقر. جمعیت اخوان‌الصفا و اندیشه رواداری اسلامی. نشریه پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام, 1398; 13(25): 125-134. doi: 10.22111/jhr.2019.4966
)