چالش های برگزاری انتخابات مجلس اول شورای ملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ. دانشکده علوم انسانی و اجتماعی. دانشگاه مازندران. بابلسر. ایران.

2 دانشجوی گروه تاریخ. دانشکده علوم انسانی و اجتماعی. دانشگاه مازندران. بابلسر. ایران.

چکیده

پس از صدور فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین‌شاه، تسریع در فراهم آوردن مقدمات تشکیل مجلس اول شورای ملی به یکی ازمهم-ترین دغدغه‌های مشروطه‌خواهان تبدیل شد. تحقق این مهم در نخستین گام، مستلزم تشکیل شورای عالی دربار و تدوین نظام نامه انتخاباتی و پس از آن برگزاری انتخابات،بر اساس مفاد مندرج در آن بود.برگزاری این انتخابات اما در روند خود با چالش‌هائی مواجه گردید. بر این اساس پژوهش پیش‌رو در صدد است تا با استفاده ازروش تحقیق تاریخی و با استناد به منابع تاریخی، از جمله، نشریات عصر مشروطه به طرح و پاسخ‌گوئی به این پرسش بپردازد که برگزاری انتخابات نخستین مجلس شورای ملی با چه چالش‌هایی مواجه شد؟
یافته‌‌های تحقیق نشان می‌دهدکهپس از تأسیس شورای عالی دربارو اهتمام اعضای آن به نگارش نظام‌نامه انتخاباتی و فراهم آوردن مقدمات تشکیل مجلس اول شورای ملی، روند برگزاری انتخابات، به عنوان نخستین تجربه سیاسی جامعه ایرانی در این زمینه با چالش‌هایی مانند مخالفت و کارشکنی‌های در تدوین و توشیح نظام‌نامه انتخابات، تطابق نداشتن برخی از مفاد مندرج در این نظام‌نامه با واقعیت‌های سیاسی و اجتماعی موجود در جامعه ایران، کارشکنی‌های حکومت استبدادی و جریان‌های طرفدار آن و عملکرد ناکارآمد نهادهای ناظر بر برگزاری صحیح روند انتخابات مواجه گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آبراهامیان، یرواند (1378). ایران بین دو انقلاب، ترجمه کاظم فیرورمند و دیگران، تهران: نشر مرکز.
آدمیت، فریدون (بی‌تا). ایدئولوژی نهضت مشروطه، تهران: انتشارات پیام.
آفاری، ژانت (1378). انقلاب مشروطه ایران 1906-1911 (1285-1290)، ترجمه رضا رضایی، تهران: انتشارت بیستون.
اتحادیه، منصوره (1375). مجلس و انتخابات از مشروطه تا پایان قاجاریه، تهران: نشر تاریخ ایران
انصاری، بهمن (1394). انقلاب مشروطه از آغاز تا انجام، تهران: انتشارات منثور سمیر.
اعظام‌قدسی، حسن (1349). خاطرات من یا روشن شدن تاریخ صدساله، ج 1، تهران: انتشارات ابوریحان.
براون، ادوارد گرانویل (1376). انقلاب مشروطیت ایران. ترجمه محمد قزوینی، تهران: انتشارات کویر
تقی‌زاده، حسن (1337). مختصر تاریخ مجلس ایران، برلین: اداره روزنامه کاوه.
تاریخ استقرار مشروطه در ایران مستخرجه از روی اسناد محرمانه وزارت امور خارجه انگلستان (بی‌تا)، به‌اهتمام حسن معاصر، تهران: انتشارات ابن‌سینا.
ثقه الاسلام تبریزی، علی (بی‌تا). مجموعه آثار قلمی، مصحح: نصرت الله فتحی، تهران: انتشارات انجمن آثار علمی.
دالمانی، هانری‌رنه، (1335) سفرنامه از خراسان تا بختیاری. ترجمه فره‌وشی. تهران: کتابفروشی‌ابن‌سینا و موسسه مطبوعاتی امیرکبیر.
دولت‌آبادی، یحیی (1361). حیات یحیی، ج 2، چ 2، تهران: انتشارات فردوسی.
رابینو، ه.ل (1368). مشروطه گیلان، به کوششمحمد روشن، رشت: انتشارات طاعتی.
سائلی کرد ده، مجید (1378). سیر تحول قوانین انتخاباتی مجلس در ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
سپهر، عبدالحسین‌خان (1386). مرآت الواقیع المظفری، تهران: انتشارات میراث مکتوب.
شریف‌کاشانی، محمدمهدی (1362). واقعیات انفاقیه در روزگار، به‌کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، ج 1، تهران: نشر تاریخ ایران.
صفائی، ابراهیم (1380). تاریخ مشروطیت به روایت اسناد، تهران: انتشارات ایران یاران.
عین السلطنه سالور، قهرمان میرزا (1377). روزنامه خاظرات عین السلطنه (قهرمان میرزا سالور)، به‌کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، ج 3، تهران: انتشارات اساطیر.
کاتوزیان تهرانی، محمدعلی (1379). مشاهدات و تحلیل سیاسی و اجتماعی از تاریخ انقلاب مشروطه، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کتاب آبی: گزارش محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس درباره انقلاب مشروطه ایران (1363). به‌کوشش و ویراستاری احمد بشیری، چ 2، تهران: انتشارات نو.
کتاب نارنجی: گزارش‌های سیاسی وزارت خارجه روسیه درباره انقلاب مشروطه ایران (1376). به‌کوشش و ویراستاری احمد بشیری، چ 2، تهران: انتشارات نو.
کسروی، احمد (1363). تاریخ مشروطه، تهران: رصدای معاصر.
لینز، خوان و شهابی، هوشنگ (1380). نظام‌های سلطانی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: انتشارات شیرازه.
مجدالاسلام کرمانی، احمد (1351). تاریخ انحلال مجلس: فصلی از تاریخ مشروطیت ایران، مصحح محمود خلیل پور، چ 2، اصفهان: انتشارات دانشگاه‌اصفهان.
مجموعه قوانین و مقررات عصر مشروطه (1299-1285 هجری شمسی)(1388). تهران: انتشارات روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران.
محیط‌مافی، هاشم (1363). مقدمات مشروطیت، به‌کوشش مجید تفرشی و جواد جان‌فدا، تهران: انتشارات علمی.
مخبرالسلطنه هدایت (1344). خاظرات و خطرات، چ 2، تهران: انتشارات کتاب‌فروشی زوار.
مخبرالسطنه هدایت (1363). گزارش ایران قاجار و مشروطیت، با مقدمه سعید وزیری و به اهتمام محمدعلی صوتی، چ 2، تهران: انتشارات نقره.
مستشارالدوله‌صادق (1361). خاطرات و اسناد مستشارالدوله صادق (مجموعه اول یادداشت‌های تاریخی و اسناد سیاسی)، به کوشش ایرج افشار، تهران: انتشارات فردوسی.
مغیث‌السلطنه، یوسف (1362). نامه‌های یوسف مغیث السلطنه (1320-1344 قمری)، به‌کوشش معصومه مافی، تهران: نشر تاریخ ایران.
ملک زاده، مهدی (1363). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، ج 2، چ 2، تهران: انتشارات محمدعلی علمی.
ناظم‌الاسلام کرمانی، محمد (1349). تاریخ بیداری ایرانیان، ج 2، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایرانیان.
 
مقالات
سلطانی، سیدناصر، (زمستان 1395)، موجهات انتخابات طبقاتی در مجلس اول مشروطه، ش 4، 79-102.
سلطانیان، ابوطالب و شمسی، طاهره، (1395)، بررسی نحستین قانون انتخاباتی و کیفیت استقرار نخستین مجلس مشروطه در ایران، ش 3، 491-510
ملایی توانی، علیرضا، (بهار و تابستان 1392). مجلس عالی دربار حلقه گذار به نظام مشروطه، ش 11، 121-141.
 
نشریات
انجمن مقدس ملی اصفهان، ش 1 (بیست و یکم ذی‌القعده 1324 قمری).
­­­­­­­­­­_______ ش 2 (بیست و یکم رجب 1324 قمری).
_______ ش 4 (دوازدهم ذی‌الحجه 1324 قمری).
 انجمن ملی ولایتی گیلان، ش 4 (بیست و دوم شعبان 1325 قمری).
_______ ش 3 (بیست و ششم رجب قمری 1325).
روزنامه ایران سلطانی، ش 11 (نهم رجب 1324 قمری).
_______ش 14 (1 شعبان 1324 قمری).
انجمن ایالتی تبریز، ش 38 (هجدهم ذی‌الحجه 1324 قمری).
_______ ش 39 (بیستم ذی‌الحجه 1324).
_______ ش 43 (بیست و نه ذی‌الحجه 1324 قمری).
بی‌طرف، ش 1 (پانزده شوال 1324 قمری).
جریده ملی، ش 12 (دوازده شوال 1324 قمری).
حبل المتین، ش 4 (سوم رجب 1324 قمری).
________ ش 7 (چهارهم ذی‌الحجه 1324 قمری).
حکمت، ش 873 (یکم شعبان 1324 قمری).
_________ش 874 (پانزدهم شعبان 1324 قمری).
خیرالکلام، ش 5 (هفدهم رجب 1325 قمری).
________ ش 6 (بیست و دوم رجب 1324 قمری).
مجلس، ش 6 (شانزدهم شوال 1324 قمری).
_________ش 10 (بیست و پنجم شوال 1324 قمری).
_________ ش 11 (بیست و هفتم شوال 1324 قمری).
_________ ش 31 (پنجم ذی‌الحجه 1324 قمری).
_________ ش 34 (دوازدهم ذی‌الحجه 1324 قمری).
_________ش 36 (هفدهم ذی‌الحجه 1324 قمری).
_________ ش 41 (بیست و نهم ذی‌الحجه 1324 قمری).
ندای وطن، ش 1 (یازدهم ذی‌القعده 1324 قمری).
_________ش 2 (هجدهم ذی‌القعده 1324 قمری).
_________ ش 7 (چهاردهم ذی‌الحجه 1324 قمری).
 
لوح فشرده
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، جلسه 16، (سه‌شنبه دوم ذی‌القعده 1324).
___________ جلسه 17، (پنجشنبه چهارم ذی‌القده 1324).
___________ جلسه 18، (شنبه ششم ذی قعده 1324).
____________ جلسه 28، (پنجشنبه دوم ذی‌الحجه 1324).