تاثیر گرایش به مولفه های تمدن غرب در مواجهه روشنفکران دوره قاجار با پیشینه فرهنگی ایران اسلامی ( مطالعه موردی آراء فتحعلی آخوندزاده، میرزا آقاخان کرمانی و میرزا عبدالرحیم طالبوف )

معینی مهر, سعیده; وکیلی, هادی; ناظمیان فرد, علی

doi:10.22111/jhr.2021.38810.3160

تاثیر گرایش به مولفه های تمدن غرب در مواجهه روشنفکران دوره قاجار با پیشینه فرهنگی ایران اسلامی ( مطالعه موردی آراء فتحعلی آخوندزاده، میرزا آقاخان کرمانی و میرزا عبدالرحیم طالبوف )

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشگاه فردوسی مشهد

² دانشیار گروه تاریخ/دانشگاه فردوسی مشهد

³ دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

10.22111/jhr.2021.38810.3160

چکیده

مواجهه‌ با تمدن جدید غرب، تأثیرات به‌سزایی در تحولات فکری و فرهنگی جامعه ایران و نیز آراء و دیدگاه‌های روشنفکران دوره‌ی قاجار داشته است که رویکرد منفی یا کم‌انگاری روشنفکران این دوره نسبت به پیشینه علمی و فرهنگی ایران دوره اسلامی را می‌توان از جمله مهم‌ترین این تأثیرات برشمرد. نفی و یا تضعیف هویت فرهنگی یکی از پیامدهای این رویکرد به شمار می‌آید و همین موضوع، اهمیت پرداختن به چگونگی تأثیرگذاری غرب در این زمینه را فزونی می‌بخشد. این نوشتار بر آن است تا با روش توصیفی و تحلیلی و با استناد به آثار مکتوب برجای مانده از روشنفکرانی هم‌چون آخوند زاده، کرمانی و طالبوف به این پرسش پاسخ دهد که مواجهه با غرب به چه شیوه‌ای توانسته است بر نوع نگاه روشنفکران این دوره تأثیری منفی نسبت به پیشینه علمی و فرهنگی ایران دوره اسلامی داشته باشد. یافته‌های پژوهش حاضر بیانگر آن است که شناخت نادرست و ناقص روشنفکران نسبت به اصل تمدن غرب از سویی و تأثیرپذیری ایشان از برخی مبانی فکری و فرهنگی آن مانند علم جدید، آراء مستشرقین غربی و باستان‌گرایی از سویی دیگر، مهمترین تاثیرات را در شکل دهی به نگرش منفی آنان داشته اند.

موضوعات