بررسی اسنادی توسعه روابط تجاری ایران و هندوستان در عصر پهلوی دوم (1320-1357 ش/ 1941-1979 م)

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشکده علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان،ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان . ایران

چکیده

روابط تجاری میان کشورهای جهان همیشه از توسعه روابط سیاسی سرچشمه می‌گیرد. روابط تجاری میان ایران و هندوستان در دوره محمدرضا پهلوی از این مهم مستثنی نبوده است. در آغاز حکومت پهلوی دوم مسائل متعددی مانند اشغال ایران، استقلال هند و بعد هم جدایی پاکستان بر مبادلات تجاری میان دو کشور تأثیر گذاشت. اما ایران و هند تحت شرایط جنگ سرد و سوگیری‌های سیاسی که وجود داشت سعی در حفظ روابط خود با توسعه روابط اقتصادی فی‌مابین داشتند. این مساله در روند تجاری میان دو کشور تجلی یافت. چنانکه در دهه سی شمسی مبادلات بیشتر بر اساس کالاهای خوراکی و سنتی صورت گرفت. اما در دهه چهل شمسی توجه به گسترش رفت و آمد تجار و بازرگانان، ایجاد تسهیلاتی برای دوره‌های آموزشی صنعتی و تجاری، توسعه همکاری‌های بانکی و همچنین سرمایه‌گذاری‌های خصوصی دنبال شد. دهه پنجاه شمسی با تغییر نگرش هند نسبت به غرب و تلاش برای توسعه تجارت با اروپا ایجاد آژانس‌های تجاری و بازرگانی با ایران به‌عنوان یکی از گذرگاه‌های اصلی مسیرهای تجاری هند و اروپا مورد نظر قرار گرفت و نشانه‌ی رشد روابط تجاری میان دو کشور در قرار دادهای بلند مدت بازرگانی و ملاقات سران ایران و هند نمود بیشتری یافت. این تحقیق بر اساس اسناد روابط اقتصادی میان ایران و هندوستان با طرح این سؤال که روند روابط تجاری میان ایران و هندوستان در عصر پهلوی چگونه بوده‌است؟ به‌صورت توصیفی و تحلیلی به بررسی مسیر تجارت کالا و صنعت میان ایران و هندوستان در عصر پهلوی دوم براساس زمان پرداخته‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1.  

    الف: اسناد

    1. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما)، 013222-240 ، 093192-240 ، 000698-245 ، 002867- 245 ، 025763-310

     

    ب: کتاب‌ها

    الهی، همایون(1369). اهمیت استراتژیکی ایران در جنگ جهانی دوم، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی

    اسپیر، پرسیوال(1387). تاریخ هند. جلد دوم، ترجمه: همایون صنعتی‌زاده، قم: نشر ادیان.

    آرمستو، فیلیپه فرناندس(1393)، تاریخ جهان، شهربانو صارمی، تهران: ققنوس.

    آوری، پیتر(1390). تاریخ ایران از مجموعه تاریخ کمبریج دفتر دوم از جلد هفتم از رضا شاه تا انقلاب اسلامی، ترجمه: مرتضی ثاقب فر، تهران: جامی.

    باومن، لاری‌و، کلارک، یان ،(1369)، اقیانوس‌هند در سیاست جهانی، چاپ اول، همایون الهی: نشر قومس

    بورک، س. م.، لارنس زایرینگ( 1377). تاریخ روابط خارجی پاکستان، ترجمه: ایرج وفایی، تهران: انتشارات کویر.

    جمال‌زاده، سید محمدعلی(1384). گنج شایگان اوضاع اقتصادی ایران، تهران: انتشارات سخن

    حکمت، علی‌اصغر ( 1337) ، سرزمین هند بررسی تاریخی، اجتماعی، سیاسی، ادبی هندوستان از ادوار باستانی تا عصر حاضر، تهران: دانشگاه تهران.

    دستمالچی، اصغر(1393)، تاریخ روابط ایران و هند از استقلال هند تا انقلاب اسلامی، تهران: اداره نشر وزارت امورخارجه.

    درینیک، ژان پیر(1368).خاورمیانه در قرن بیستم، فرنگیس اردلان، تهران: انتشارات جاویدان.

    روابط خارجی ایران، (1349)، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

    روابط خارجی ایران (1351)، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

    عیسوی، چارلز(1368). تاریخ اقتصادی خاورمیانه و شمال آفریقا 1800-1980 ، ترجمه عبدالله کوثری، تهران: پاپیروس.

    فوران، جان ( 1394) ، مقاومت شکننده تاریخ تحولات ایران، چاپ پانزدهم، احمد تدین، تهران: رَسا

    کی کیم، کو ( 1372). تاریخ جنوب شرقی، جنوب و شرق آسیا مقاله‌ها و اسناد. ترجمه: علی درویش، مشهد: آستان قدس رضوی.

    مروارید، یونس(1377) ، از مشروطه تا جمهوری نگاهی به ادوار مجالس قانون‌گذاری در دوران مشروطیت، جلد سوم، تهران: نشر اوحدی.

    نشریه اداره اطلاعات هنر و تهران،(1336)، نظری‌به هند نوین‌و روابط آن با ایران، تهران: چاپخانه راستی.

     

    مقاله‌ها:

    شیپری، مریم، صدیقه آقایی(1399)، "وضعیت اقتصادی و تجاری میرجاوه در عصر پهلوی دوم"، پژوهش‌های تاریخی، سال دوازدهم شماره دوم تابستان، اصفهان، صص 71 - 86 .

    شیپری، مریم، لیلا مرادی(1397) "نگاهی به توسعه برنامه راه‌آهن شرق ایران به پاکستان"، تاریخ روابط خارجی، سال نهم، ش 76، صص 15-1