واکاوی زمینه ها و انگیزه های موثر در تاسیس سازمان زنان ایران

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام خمینی .

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه بین المللی امام خمینی.

3 دانشیار گروه تاریخ ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه بین المللی امام خمینی .

4 استاد.گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه بین المللی امام خمینی.

چکیده

با انحلال شورایعالی بانوان، سازمان زنان ایران در سال 1345 ه.ش و زیر نظر اشرف پهلوی جایگزین آن شد که هدف از تاسیس آن ترفیع مقام زن، آشناکردن زنان با حقوق و تکالیف خود، بسیج آن‌ها برای شرکت در فعالیت‌های اجتماعی، هماهنگ‌کردن فعالیت‌های جمعیت‌های گوناگون زنان ایران و ایجاد تفاهم و مناسبات متقابل بین آنان و زنان سایر کشورها بیان شد. این سازمان که یک سازمان دولتی بود و تا سال 1357 بیش از چهارصد شعبه در سراسر کشور داشت، تبدیل به بزرگترین سازمانی شد که در حوزه زنان مشغول به فعالیت بود.مسئلۀ پژوهش حاضر واکاوی زمینه ها و انگیزه های موثر در شکل گیری سازمان زنان ایران است که محقق به شیوه توصیفی-تحلیلی و با تکیه ‌بر منابع اصلی و اسناد آرشیوی به بررسی عوامل شکل‌گیری این سازمان می‌پردازد و به دنبال پاسخگویی به این سوال است که سازمان زنان ایران چرا و چگونه شکل گرفت؟

یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تعداد زیاد جمعیت‌های زنان در سالهای پس از سقوط حکومت رضاخان لزوم همگرایی جمعیت‌ها و شکل‌گیری شورایعالی زنان را موجب شد و عدم حمایت کافی و نیز عدم کارایی این شورا موجب طرح انتقادات به شورایعالی زنان شد که همزمانی این امربا برنامه‌های توسعه‌ای حکومت و انقلاب سفید شاه موجب شد تا حکومت از طریق انحلال شورایعالی زنان و تاسیس سازمان زنان، علاوه بر جلوگیری از فعالیت سازمانهای مستقل زنان، برنامه‌های زنان را در جهت اهداف توسعه‌ای خود به پیش برد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی خراسانی، نوشین، اردلان، پروین (1382)، سناتور، فعالیت‌های مهرانگیز منوچهریان بر بستر مبارزات حقوقی زنان در ایران، تهران: توسعه.
افخمی، مهناز (1376)، انقلاب مسالمت‌آمیز: مروری بر فعالیت‌ها و دستاوردهای سازمان زنان ایران (1343-1357)، ایران نامه 3/15، 54-35.
بامداد، بدرالملوک (1347)، زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید، تهران: ابن‌سینا.
حافظیان، محمدحسین (1387)، سازمان‌های زنان در ایران عصر پهلوی، نشریه مطالعات سیاسی، 2/87، تهران:50-34.
خرمشاد، محمدباقر، موسی نژاد، محمدجواد (1396)، دولت پهلوی، اصلاحات ارضی و نظریه توسعه روستو، فصلنامه علوم اجتماعی، 76/26، تهران: 174-145.
دولتشاهی، مهرانگیز (1984)، برنامه تاریخ شفاهی، واشنگتن: بنیاد مطالعات ایران.
رنجبر عمرانی، حمیرا (1393)، سازمان زنان ایران، تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر.
روزنامه مرد مبارز، شماره 1282.
زنان دربار به روایت اسناد ساواک، فرخ روی پارسای (1382)، تهران: انتشارات مرکز بررسی اسناد تاریخی.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران [ساکما] (Sakma) ۳۵۰-۲۷۰۱-۱۳
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران [ساکما]  (Sakma) ۲۹۳-۱۱۱۹۴۲-۳۴
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران [ساکما]  (Sakma) ۲۹۷-۳۴۸۴۹-۲
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران [ساکما]  (Sakma) ۲۹۷-۱۷۳۸۸-۲۵
ساناساریان، الیز (1384)، جنبش حقوق زنان در ایران، ترجمه نوشین احمدی خراسانی، تهران: اختران.
شاهرخ یگانگی، فرنگیس (1983)، برنامه تاریخ شفاهی، واشنگتن: بنیاد مطالعات ایران.
طلوعی، محمود (1376)، من و برادرم، خاطرات اشرف پهلوی، بی‌جا: نشر علم.
فتحی، مریم (1383)، کانون بانوان با رویکردی به ریشه‌های تاریخی حرکت‌های زنان در ایران، تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
بشیریه، حسین (1385)، موانع سیاسی در ایران، تهران: نشر نی.
فالاچی، اوریانا (1357)، مصاحبه با تاریخ سازان، ترجمه پیروز مللی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
کار، مهرانگیز (1376)، حقوق سیاسی زنان ایران، تهران: نشر روشنگران و مطالعات زنان.
کدی. آر، نیکی (1357)، ریشه‌های انقلاب ایران، ترجمه‌ی عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
مایر، جرالد، ام، سیرز، دادلی (1368)، پیشگامان توسعه، ترجمه علی‌اصغر هدایتی و علی یاسری، تهران: سمت.
مجله اطلاعات بانوان، شماره 91، 15 دی 1337.
مجله اطلاعات بانوان، شماره 250، 23 بهمن 1340.
مجله زن روز، شماره 20، 19 تیر 1344.
مجله زن روز، شماره 47، 24 دی 1344.
مجله زن روز، شماره 69، 4 تیر 1345.
مجله زن روز، شماره 78، 5 شهریور 1345.
مجله زن روز، شماره 79، 12 شهریور 1345.
محی، ملک تاج (1982)، برنامه تاریخ شفاهی، واشنگتن: بنیاد مطالعات ایران.
مسکوب، شاهرخ (1389)، خاطرات مهرانگیز دولتشاهی، اولین و تنها سفیر زن ایران، تهران: صفحه سفید.
ملک‌زاده، الهام، ادریسی، طیبه، حسین پور، فاطمه (1399)، عملکرد سازمان زنان ایران: مطالعه موردی استان بوشهر (1345-1357) فصلنامه علمی تاریخ‌نامه ایران بعد از اسلام، سال یازدهم، شماره 25، صفحات 175 -200.
مؤید ثابتی، پروین (1988)، برنامه تاریخ شفاهی، واشنگتن: بنیاد مطالعات ایران.
نظری، منوچهر (1395)، زنان در عرصه قانون‌گذاری ایران (1285-1395)، تهران: انتشارات کویر.
هالیدی، فرد (1358)، دیکتاتوری و توسعه سرمایه‌داری در ایران، ترجمه فضل‌الله نیک‌آیین، تهران: نشر امیرکبیر.
هزاوه‌ای، مرتضی (1385)، تأثیرپذیری سیاست‌های توسعه در ایران از الگوهای مسلط غربی، دو فصلنامه دانش سیاسی،4/2، تهران:199-165.