رهیافتی نو به الگوی حکمرانی شاه عباس اول؛ زمینه ها و نمودها

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

چکیده

برجستگی کنش برخی رهبران سیاسی در تاریخ پدیده‌ای است که تکیه بر توانایی‌های فردی نمی‌تواند به طور کامل آن را تحلیل نماید. آنچه بر اهمیت این مساله می‌افزاید حکمرانی موفق در دوران جوانی است که هنوز واجد تجربه بخصوصی نیست. بر این اساس پژوهش حاضر در پی آن است تا نسبت میان هوش هیجانی و الگوی حکمرانی شاه عباس اول را بررسی نماید. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر مطالعه کتابخانه‌ای انجام شده است. نتایج این تحقیق، نشان می‌دهد هوش هیجانی نقش موثری در حکمرانی موفق شاه عباس داشته است. این عامل موثر، خود محصول الگوگیری از بافت سیاسی و اجتماعی دوران کودکی و نوجوانی شاه عباس و بازتولید خاطره جمعی جامعه ایران از حیات کوتاه اما معنادار شاه اسماعیل دوم و آشوب‌های عصر پدر خود، شاه محمد خدابنده، بوده است. نتایج این تحقیق ابعادی از بروز هوش هیجانی در حکمرانی موفق شاه مانند درک بی­واسطه از جامعه و کشف عناصر نادیده و توجه به اجرای عدالت اجتماعی، گشایش روحی در قبال جامعه و درک درست از محیط پیرامون را نشان می‌دهد. در واقع مجموعه تحولات عصر پادشاهی پدر و رفتار اجتماعی شاه اسماعیل دوم و بازخورد مثبت آن در جامعه که بخشی از آن در جنبش‌های اسماعیل میرزاهای دروغین بروز یافت توانایی همه جانبه درک جامعه هدف را در شاه نوجوان تقویت و به الگوی عمل وی بدل نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع و مطالعات
شرلی، آنتونی (1357). سفرنامه برادران شرلی. ترجمه آوانس. تهران: منوچهری.
استیو، هین (1384). هوش هیجانی برای همه. ترجمه رؤیا کوچک‌زاده و مژگان موسوی شوشتری. تهران: نشر تجسم اخلاق.
 الدر، هر (1382). چگونه هوش خود را افزایش دهید. ترجمه فرشاد نجفی پور. تهران: نشر نسل نواندیش.
افوشته‌ای نطنزی، محمود بن هدایت‌الله (1373). نقاوه الآثار فی ذکرالاخیار در تاریخ صفویه. به اهتمام احسان اشراقی. تهران: نشر علمی و فرهنگی.
برادبری، تریوس و گریوز، جین (1378). EQ چیست و چرا مهمتر از IQ است. تهران: نو اندیش.
پلخانف، گئورگ (2537). نقش شخصیت در تاریخ. ترجمه شهرام کامکار. تهران: انتشارات مهر.
تاورنیه، ژان باتیست (1366). سفرنامه تاورنیه. ترجمه ابوتراب نوری. به اهتمام حمید شیرانی. تهران: سنائی و تأیید.
حسینی جنابدی، میرزا بیگ (1378). روضه الصفویه. به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.
حسینی قمی، قاضی احمد بن شرف الدین حسین (1363). خلاصه التواریخ. تصحیح احسان اشراقی. تهران: دانشگاه تهران.
حنیف، محمد (1387). «تحلیلی بر قصه‌های شفاهی مربوط به شاه‌عباس صفوی». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. شماره 15، صص 75-61
خلیلی، نسیم (1392). گفتمان نجات بخشی در ایران عصر صفوی. تهران: علم و فرهنگی.
خواجگی اصفهانی، محمد معصوم (1368). خلاصه‌السیر، تهران: علمی.
دلاواله، پیترو (1370). سفرنامه دلاواله. ترجمه شعاع الدین شفا. تهران: علمی و فرهنگی.
ذهابی، مجتبی، الهیاری، فریدون و کجباف، علی‌اکبر (1398). «تحلیلی بر بازتاب چرایی و چگونگی ابعاد و اعمال وجوه قدرت سیاسی شاه‌عباس در روایت‌های سفرنامه نویسان عصر صفوی»، مجله پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، دوره 13، شماره 25، صص 47-66.
رازنهان، محمد حسن و عابدینی مغانکی، مریم (1395). «اجامره و اوباش و حکومت شاه‌عباس اول صفوی، همگرایی‌ها و واگرایی‌ها»، فصلنامه تحقیقات تاریخ اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال ششم، شماره اول، صص 59- 77.
روملو، حسن بیگ (1384). احسن‌التواریخ. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: اساطیر.
سیوری، راجر (1380). در باب صفویان، ترجمه رمضان علی روح الهی. تهران: مرکز.
شاردن، ژان (1335). سفرنامه شاردن. ترجمه محمد عباسی. تهران: امیر کبیر.
طهماسبی، ساسان (1397). «بررسی تحرک اجتماعی و شایسته‌سالاری در دوره صفویه»، فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، سال دهم، شماره 37، صص 155- 192.
فاطمی، سید محسن (1385). هوش هیجانی. تهران: سارگل.
فلسفی، نصرالله (1344). زندگانی شاهعباس. تهران: دانشگاه تهران.
فن دریا بل، ژرژ تکتاندر (1351). ایترپرسیکیوم «گزارش سفارت به دربار شاهعباس اول». ترجمه محمود تفضلی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
فیگوئروا، دن گارسیا داسیلوا (1363). سفرنامه فیگوئروا. ترجمه غلامرضا سمیعی. تهران: نشر نو.
کار، ادوارد حالت (1378). تاریخ چیست. ترجمه حسن کامشاد. تهران: خوارزمی.
کیاروچی، جوزف و دیگران (1385). هوش هیجانی در زندگی روزمره. ترجمه جعفر نجفی زند. نشر سخن: تهران.
گلمن، دانیل و همکاران (1391). هوش هیجانی در مدیریت و رهبری سازمانی. ترجمه بهمن ابراهیمی. تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
گلمن، دانیل (1389). هوش هیجانی. ترجمه نسرین پارسا. تهران: انتشارات رشد.
مشبکی، اصغر و تیزرو، علی (1388). «تأثیر هوش هیجانی و هوش فرهنگی بر موفقیت رهبران در کلاس جهانی». پژوهشهای مدیریت. شماره سوم، صص 52-73.
منجم یزدی، ملا جلال‌الدین (1366). تاریخ عباسی یا روزنامه ملا جلال. به کوشش سیف الله وحیدنیا. تهران: وحید.
منشی قزوینی، بوداق (1378). جواهر الاخبار. به کوشش محسن بهرامیان. تهران: میراث مکتوب.
منشی، اسکندر بیگ (1334). تاریخ عالم‌آرای عباسی. تصحیح ایرج افشار. تهران: امیر کبیر و کتاب‌فروشی تایید اصفهان.
نصرآبادی، محمد طاهر (1378). تذکره نصرآبادی. به تصحیح محسن ناجی نصرآبادی. تهران: اساطیر.
واله اصفهانی، محمد یوسف (1372). خلد برین. به کوشش میر هاشم محدث. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
منابع انگلیسی
Newman, Andrew j (2006). Safavid Iran. (Rebirth of a Persian Empire). London: I.B Tauris.