هویت ایرانی –اسلامی در پرتو اندیشه خودی و دیگری در تاریخ‌جهانگشای نادری

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار ،گروه تاریخ، دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی، همدان، ایران

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی. دانشکده ادبیات ایران تهران

چکیده

شناخت جایگاه «خودی و دیگری» جهت مشخص نمودن استمرار روند هویت ایرانی-اسلامی در اندیشه میرزامهدی­خان استرآبادی مورخ عصرافشاریه و انگاره­های متأثر از آن بر نگرش وی در بازتاب روایات، رویدادها و رخدادها در نگارش جهانگشای نادری موضوع پژوهش حاضر است. مقاله حاضر بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی، به معرفى، بررسى و مطالعه­ى جهانگشای نادری از طریق درک مفهومى و روش­مند گزارش­هاى آن، به شناخت وجوه عمده­ى حیات سیاسى، مذهبی و اجتماعى این برهه از تاریخ­ایران دست یابد، همچنین با شناخت دیدگاه استرآبادی در موضوع «خودی و دیگری»، بازتاب آن را در محتوا و روش تاریخ­نگاری وی بازجوید.یافته­های تحقیق نشان می­دهد در جهانگشای نادری، اخلاق، منش، ریاست نادر و تفکر ایرانشهری به عنوان عناصر تعریف کننده و تشخص بخش « خود» در کانون توجه استرآبادی بوده است و دیگر مسائل در نزد وی صرفاً بازتابی از این اندیشه هستند. همچنین از آنجا که تفکر، بینش، زبان و مفاهیم تاریخ­نگری و تاریخ­نگاری(معرفت­شناسی) و باورهای«خودی- دیگری» استرآبادی بخوبی درتاریخ جهانگشا به مثابه یک آینه، خود را نشان داده، بر این مبنا به نظر می­رسد هنگامی که از دیگری در مقابل خودی سخن می­گوید سه نوع از آن را به شکل دیگری«مذهبی- سیاسی- فرامرزی» مد نظر آورده باشد و همگی آنها را متهم به دخالت در امور داخلی ایران می­سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آدمیت، فریدون،(1346)،« انحطاط تاریخ­نگاری در ایران»، سخن ، سال 17، ش1.
اتکینسون.­آر. اف و دیگران(1387)، فلسفه­تاریخ،روش­شناسی و تاریخ­نگاری، ترجمه: حسینعلی­نوذری، تهران،طرح نو.
استرآبادی، میرزامهدی­خان (1377)، جهانگشای­نادری، به اهتمام عبدالله­انوار، تهران، انجمن­آثار و مفاخرفرهنگی.
اکسورثی، مایکل،(1388)، ایران عصرنادر، ترجمه: سیدامیر نیاکویی، صادق زیباکلام، تهران، روزنه.
امینی زلیخا و رضوی سید ابوالفضل،(1391)، «خودی و دیگری مذهبی در تاریخ­نگاری عالم آرای نادری» مجله تاریخ­نگاری و تاریخ­نگری دانشگاه الزهرا،سال بیست و هفتم،دوره جدید،شماره19،پیاپی104.
بیات،عزیزالله،(1370)،کلیات تاریخ ایران، تهران، مؤسسه میراث ملل.
حائری، عبدالهادی،(1387) نخستین رویارویی­های اندیشه­گران با دورویه­تمدن بورژوازی غرب، تهران، انتشارات امیرکبیر.
حسن­زاده، اسماعیل،(1382)، «هویت ­ایرانی در تاریخ­نگاری بیهقی و جوینی»، تهران، فصلنامه مطالعات ملی، سال 4، شماره 1.
جعفریان، رسول (1388)، تاریخ تشیع در ایران، ج 2، تهران، نشر علم.
جعفریان، رسول و دیگران،(1396)، «عبدالله سویدی و روایتی سلفی از کنگره تقریب نادرشاه افشاردر نجف»، مجله مطالعات تاریخ اسلام سال نهم، شماره 32 .
جنکیز، ریچارد،(1381)، هویت اجتماعی، ترجمه: تورج یارمحمدی، تهران ، نشر شیرازه.
زرین­کوب، عبدالحسین،(1378)، آشنایی با نقدادبی، تهران، سخن.
سیف الدینی، حسین،(1396)، « بازتاب ایده ایرانشهری در تاریخ­نگاری و دولت­مداری عصر نادرشاه افشار»، فصلنامه مطالعات ملی، 69، سال هیجدهم، شمار­­ه 1.
شرفی، محبوبه،(1392)، زندگی و زمانه و تاریخ نگاری وصاف شیرازی، تهران، پژوهشکده تاریخ اسلام.شعبانی، رضا(1368)،تاریخ اجتماعی ایران در عصر افشاریه، ج­2، تهران، نوین.
شعبانی،رضا،(1392) ممیزات تاریخ­نگاری در ایران، تهران، نشرقومس.
فریزر، جیمز،(1369) ده­سفرنامه، ترجمه مهراب­امیری، تهران، انتشارات­وحید.
گلستانه، ابوالحسن،(2536 شاهنشاهی)، مجمل التواریخ، به سعی و اهتمام:مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران.
گل محمدی، احمد، (1383)، گفتمان های هویت ساز در عصر جهانی شدن و هویت، تهران، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
مروی،محمدکاظم،(1374)،عالم آرای نادری، تصحیح و مقدمه محمدامین ریاحی،تهران،نشرعلمی.
مفتخری، حسین(1390) مبانی­علم­تاریخ، تهران، سمت.
نواآرنوا، (1362) ، «نقدی بر دولت نادرشاه»، مجله­دانشکده­ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد،شماره 16.
نوایی، عبدالحسین،(1368)، نادرشاه و بازماندگانش، با توضیحات و حواش