مهاجرت کارگران ایرانی به جنوب قفقاز و وضعیت زندگی آن‌ها در آستانه سده بیستم میلادی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 تهران ، دانشگاه شهید بهشتی دانشکده علوم و انسان، گرایش تاریخ ایران بعد از اسلام

2 استاد،گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی ، دانشگاه شهید بهشتی ،تهران، ایران.

3 دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه علوم آکادمی آذربایجان، باکو

چکیده

تحولات اقتصادی جنوب منطقه­ی قفقاز، زمینه ظهور صنایع جدیدی چون نفت، سیمان، استخراج معادن، ساختمان‌سازی، نساجی و غیره را فراهم آورد. استخراج و بهره‌برداری صنعتی از چاه‌های نفت باکو در مقیاس وسیع نیز یکی از جلوه‌های این تحول بود. این اقدامات نیاز به نیروی کار را به شدت افزایش داد، به طور­که نیروی کار بومی پاسخگوی این نیاز نبود. از طرف دیگر بیکاری فصلی در جامعه کشاورزی ایران، به‌خصوص آذربایجان و هم‌جواری این ایالت با قفقاز، فرصت­های شغلی جدیدی برای این کشاورزان و کارگران فراهم ساخت. پرسش اصلی پژوهش حاضر، ناظر به وضعیت زندگی و سطح رفاه کارگران ایرانی قفقاز است. یافته‏‌های این مقاله برپایه آمارها و اطلاعات مندرج در اسناد بایگانی­های روسیه، گرجستان و آذربایجان نشان می‏دهد؛ باوجوداینکه کارگران ایرانی در این دوره، نقش مهمی در اقتصاد کشاورزی، صنایع نفتی و ارتباطی قفقاز داشتند، اما درآمد بسیار کمی داشته و در وضعیت رفاهی اسفناکی به سر می‌بردند. بیشتر این کارگران بی‌سواد و به صورت مجرد زندگی می کردند و به علت کار طاقت‌فرسا، میزان بیماری و مرگ و میر در میان آنها بسیار بالا بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1.  

    Azerbaijani and Russian documents and sources:

     

    Archive of State Political Documents of the Office of the President of the Republic of Azerbaijan

    1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Dövlət Siyasi sənədlər Arxivi: F1,siyahi1, iş 142,143
    2. ARPIÏDSSA f,2 s,19, i20,
    3. ARPIIDSSA , f . 12 , s. 4 , i. 20 . 39.
    4. ARPİİDSSA , f. 12 , s. 4 , i. 293 . 40.
    5. ARPIIDSSA , f. 2680 , s. 23 , i. 15 .
    6. ARPIIDSSA , f . 12 , s. 4 , i. 20 . 39.
    7. ARPİİDSSA , f. 12 , s. 4 , i. 293 . 40.
    8. ARPIIDSSA , f. 2680 , s. 23 , i. 15 . 41.
    9. ARPIÏDSSA F1,siyahi1, iş 142,143
    10. ARPIIDSSA 1 , s. 74 , i. 742 . 26. s. 74 , i. 740 . 28. s. 77 , i. 44 . 29.. 85 , i . 214 . 30. s. 85 , i. 657 . 31.
    11. ARPIIDSSA f. 1 , s. 88 , i. 13 . 32.
    12. ARPIIDSSA f. 1 , s. 88 , i . 21 . 33.
    13. ARPIIDSSA f. 1 , s. 88 , i. 137 . 34
    14. ARPIÏDSSA F1,siyahi1, iş 142,143 f. 1 , s. 74 , i. 742 . 26. s. 74 , i. 740 . 28. s. 77 , i. 44 . 29.. 85 , i . 214 . 30.
    15. ARPIÏDSSA F1,siyahi1, iş 142,143

    The National Archive Department of the Republic of Azerbaijan 

    1. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi, f. 24, siy. 1, iş. 12, v. 119. “Азербайджан”, 1919г. 10 июля
    2. ARDA, f. 24, siy. 1, iş. 434, v. 6
    3. ARDA, f. 24, siy. 1, iş. 12, v. 119
    4. ARDA, F710,səyifə 1, iş 77,7
    5. ARDA, F410, səyfə1,iş 241
    6. ARDA, F410,səyifə 2, iş,24 ,25,26
    7. ARDA, F1610,səyfə1, iş 24
    8. ARDA, iş 1, vərəq 266 arxa.

    Azerbaijan National Academy of Science

    1. AMEA, Tarix İnistutu Arxiv bölməsi, F15, siyahi 1, iş 11.

    Baku State University

    1. BUD,f1, S 4, İŞ 56-57 yenə orada, iş 2, vərəq 19-20 arxa
    2. BDU, f1, S 4, İŞ 56-57.

    Russian State Archive and Library

    1. Абелов Н.А.( 1897) “Экономический быт государственных крестьян Елизаветпольского уезда//Материалы для изучения экономического быта государственных крестьян Закавказского края”. , т. VII
    2. Алиева Л. М. (1969)“Рабочие текстильщики Баку в начале ХХ века”. Баку
    3. Аргутинский-Долгоруков А.М. (1897)“Борчалинский уезд Тифлисской губ. в эконом. и коммерч. отношениях//Район Тифлисско-Карсско-Эриванской железной дороги в экономическом и коммерческом отношении”. Тифлис
    4. Ерицов А. Д. (1975)“Экономический быт государственных крестьян Казахского уезда Материалы для изучение экономического быта государственных крестьян Закавказского края”.т.II,ч.
    5. Аргутинский-Долгоруков М. (1903)“Борчалинский уезд. щямчинин бах: КСХ. , №501
    6. Кочлавашвили А.И. (1961) “истории горнометаллургической промышленности Грузии (1830-1900 гг. )”. АКД. , mock,
    7. Материалы для, т. VII,89.
    8. Мачабели С. В. (1972) ”Экономический быт государственных крестьян Тифлисского уезда Материлы для изучение экономического быта государственных крестьн Закавказского края”. т. V, ч. II.
    9. Парсамян В. А.(1900) “История армянского народа.” 1801-1900 гг. Кн. I. Ереван,
    10. Сборник сведений (1896.)
    11. Сборник сведений по виноградарству и виноделию на Кавказе. вып. V. Тифлис, (1896)
    12. Сегаль И.( 1893)”Солодковый корень и его промышленность в Елизаветпольской губернии”. Тифлис,
    13. Смирнов В. В. (1925) “Рыбное хозяйства в водах Азербайджана за 1880-1922 гг.” Баку,
    14. Тиммер Ф. (1902)”Колония Еленендорф Елизаветпольская губ. и уезда // Сборник материалов для описание местностей и племен Кавказа. Вып. ХХIХ”. Тифлис. Отд.
    15. Цатурян М. А. , Мелконян В. А. Алавердскому меднохимическому комбинату 200 лет. Ереван, (1971)
    16. Материалы для изучения экономического быта государственных крестьян Закавказского края. , т. VII,
    17. Abbott, V. G. (1888), “Diplomatic and Consular Reports on Trade and Finance Persia, Report on the Agricultural Resources of the Province of Azerbaijan, District of Tabreez”, London: Foreign Office, no 423.
    18. Обозрение Российских владений за Кавказом. СПб. , 1836, ч. III

    The State Archive of the Russian Federation (ГА РФ)

    1. России. Государственный архив Российской Федерации, ф. 1263 г., опись 13, дело 1, лист 428, 443 оборот; список 14, дело 1, л. 266 о., 285 о.; дело 153, лист 352 оборот, 359 оборот; список 1, дело 12, л. 395 об.; дело 91, л. 183 оборотная; опись 18, дело 182, л.д. 505.
    2. России. ГАРФ, ф. 1268, оп. 18, д. 182, л. 506.
    3. Россия. ГАРФ, ф. 1263 г., опись 13, дело 1, лист 428, 443 оборот; список 14, дело 1, л. 266 о., 285 о.; дело 153, лист 352 оборот, 359 оборот; список 1, дело 12, л. 395 об.; дело 91, л. 183 оборотная; опись 18, дело 182, л.д. 505. 506.
    4. Россия. ГАРФ, ф. 95, оп. 5, д. 1690, л. 141 об.
    5. Россия. ГАРФ ф. 95, оп. 5, д. 1690, л. 141 обр.
    6. Россия. ГАРФ, ф. 11, Список документов Лист 4. V
    7. Россия. ГАРФ, ф. 1268, оп. 18, д. 182, л. 506
    8. Россия. ГАРФ, ф., ф. 1268, оп. 19, д. 18, л. 19? 20 назад
    9. Россия. ГАРФ, ф. 1268, оп. 19, д. 18, л. 19? 20 назад

    Georgia. Central State Historical Archive.(ЦГИА)

    1. ЦГИА ф. 264, оп. 1, дело 359, л.д. 149-150.
    2. Грузия.ЦГИА ф. f. 264, siyahı 1, iş 359, vərəq 149-150.
    3. Грузия., ЦГИА ф. 11, оп. 1, дело 2543, л. 1; опять там же, дело 2878, л. 4; опять там же, дело 2944, л.5; вот опять дело 3676

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 دی 1401
  • تاریخ بازنگری: 24 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 27 اسفند 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار